Strona:PL Stanisław Brzozowski - Legenda Młodej Polski.djvu/481

trywanej dotychczas. Cechuje ją nieokreśloność, przęsła historyczno-prawnej, określonej świadomości nie są tu przerwane przez żywiołowe parcie, lecz sieć świadomości rozluźnia się, ustępując miejsca nie wynurzającemu się, określonemu stanowi mistycznemu, lecz nieokreślonej możliwości niezdefiniowanych objawień. Powstaje ten mistycyzm wskutek bezwiednego lub umyślnego wyśliznięcia się świadomości prawnej, jest wyrazem słabości bezwzględnej, która nie wie, czy jest wogóle do czegokolwiekbadź zdolna i z żadną formą nawet złudzenia wiązać się nie może. Chce żyć bez prawdy t. j., nie ponosząc nawet we własnem wnętrzu następstw swego życia, swoich czysto myślowych choćby tylko decyzyi. Jest to rozpaczliwe dezerterstwo poza życie w świat absolutnego, cienia, absolutnego kłamstwa i ułudy. Ta postać mistycyzmu nie obca jest Maeterlinckowi, kokietował z nią Renan, ginie pod jej wpływem Mereżkowski, nie są w stanie doprowadzić do form względnie ciekawych jej polskie chłopięta.
 W kulturalnej formie „proteguje“ ten mistycyzm właśnie Miriam, a pada jego ofiarą Miciński. Pragnąłbym jak najdobitniej scharakteryzować tę formę życia psychicznego. Mistycyzm konkretny był zawsze, określoną postacią życia: pewna treść psychiczna przerywała tu wszystkie tamy i szańce, zalewała całą duszę jednostki, wchłaniała w siebie całą zawartość, nie pozostawiając żadnej treści niezależnej od siebie: wszystko tu redukuje się do tej jedynej siły, poza którą niema życia. Mistyk może nie być w stanie określić za pomocą pojęć i logicznych wywodów, czem jest dla niego świat, życie, ale czuje on, że one są czemś bardzo rzeczywistem, wie on, czem one nie są, ma w sobie miarę wszystkich rzeczy. Inaczej tutaj. Na pierwszy plan wy-