Strona:PL Stanisław Brzozowski - Legenda Młodej Polski.djvu/588

siębiorcze, nie chcące rezygnować zwierzę ludzkie. Czujecie się zgorszonymi? Kipling ukazuje właściwie biologiczną rzeczywistość, którą wskazuje intencya woli Wyspiańskiego. Pamiętajcie, że cały ludzki świat psychiczny, cały europejski świat stworzony jest mocą tej właśnie biologicznej zaborczości: ta zdobywcza, drapieżna wola, chęć życia, zdolność życia stworzyły tę zbiorową duszę, którą my spalamy w marzeniach. — Przyjmujemy tę prawdę i chcemy w niej żyć: chcemy Polski energicznej i śmiałej, groźnej i niebezpiecznej, o silnym, wytrwałym temperamencie. Chcemy być narodem; mieć musimy odwagę życia. Wyspiański widział, rozumiał ten demoniczny, zoologiczny charakter historyi, ale nie miał w sobie nerwowo-mięśniowego, że tak powiem, połączenia z żadną taką zoologicznie zdobywczą rzeczywistością zbiorową. Przeczuwał tylko tę siłę w polskim chłopie: ale i to symbolicznie raczej, niż konkretnie. Jako jedyne medium swojej woli miał on tradycyę dziejową, marzenie: miał on wydobyć prawdę, nie dającą się wypowiedzieć zapomocą tego medium. Stań się ciałem: twardą, utrzymującą samą sobie wobec żywiołu biologiczną rzeczywistością.
 Indywidualność nasza uważa samą siebie za coś istotnego: miarą swoich przeżyć mierzy historyę i życie; zapomina zaś, że jest to czysto fikcyjna biologia. T 0, co dzisiaj uchodzi w oczach kulturalnego, nowoczesnego Polaka zażycie indywidualne, jest szeregiem reakcyi, zachodzących między jego wytworzoną przez polską historyę psychiką a ideowymi, kulturalnymi wpływami obcych kultur, które są wytworami życia innych narodów. Ta psychika więc, to rezultat dziejów, rezultat twardej, biologiczno-społecznej