sać inaczej. Teraz napróżno byłoby marzyć o estetyce innego typu. Muszę jeszcze iść śladami Dostojewskiego.
Browning dlatego jest tak pożyteczny dla mnie, że jest spokrewniony z Dostojewskim, a przecież o wiele bardziej zabezpieczony. To zabezpieczenie nie koniecznie jest wyższością. W każdym razie zastanowienie się nad tem, gdzie jest granica między tymi dwoma twórcami, jest konieczne.
Krytyk dzisiejszy jest jak Sokrates, tylko że zamiast małego ateńskiego światka – ma całą ludzkość.
5. I.
Jedną z przyczyn lekceważenia przez naszych współczesnych literatury francuskiej XVII wieku i analogicznych epok kulturalnych, jest hegemonia formy, stylu, sposobu wypowiedzenia nad treścią. Jest niezaprzeczalne bowiem, że my uważamy, skłonni jesteśmy uważać za pewnik, że istnieje pewne co wypowiedzenia, czysta treść, niezależna od tego, jak jest wypowiedziana i ujęta. A jednak wręcz przeciwne twierdzenie jest i słuszniejsze i kulturalnie zdrowsze, zbawienniejsze jako wychowawcza zasada. Jak – forma zachowania się ludzi w stosunku wzajemnym, obejmująca i całą dziedzinę stylu, jest kategoryą powszechną. Wszelkie co daje się zredukować do tej kategoryi, jest tu tylko pewną postacią życia, zachowania, funkcyą. Stąd może ry-
