nie biorą pod uwagę „wnętrza danej kulki, które nie wchodzi w grę w żadnej wogóle koncepcji przedmiotu, ale może być wysunięte jako zarzut przeciw możliwości wypadku „bezpośredniości dania“ całego przedmiotu. Lepiej by więc było zachować pojęcie „bezpośredniego dania“ do samych jakości tylko i ich kompleksów jako takich, stwierdzając, że przedmiotami nazywać będziemy: albo pewne przestrzenne aktualne kompleksy jako takie — i wtedy przedmioty w pewnych specjalnych wypadkach będą bezpośrednio dane — albo też będziemy nazywać w większości wypadków przedmiotami takież kompleksy nie tylko aktualne — bo te same mogą nie wyznaczać nam bezpośrednio przedmiotu — tylko, w związku z kompleksami danemi, możliwości jeszcze innych następstw, których pod pewnemi warunkami możemy oczekiwać, przyczem warunki te, jak również same oczekiwania, będą też tylko i jedynie następstwami kompleksów jakościowych[1]. Z jakich jakości składać się będą te „stany rzeczy“, które nazwaliśmy oczekiwaniami, jest narazie obojętnem. Będzie to podobna sprawa jak z uczuciami wogóle, sprowadzalnemi do czuć muskularnych i czuć organów wewnętrznych, na tle innych kompleksów (XN) obecnych i byłych, czyli wspomnień, lub kompleksów fantastycznych.
Przykład „bezpośredniego dania przedmiotu“ podany powyżej (nieduża kulka w ręku, kawał chleba w ustach, wreszcie coś, co jest pożywieniem amoeby, otoczone całkowicie jej plazmą) może się wydać napozór zupełnie śmiesznym. Weźmy jednak pod uwagę, jak przedstawianym bywa zwykle fakt „niebezpośredniości dania przedmiotu“, a zrozumiemy, że przykład nasz nie jest znów tak nieistotny. Nam chodzi wogóle o to, aby pozbawić istotności sam problem i aby sprowadzić go do „problemu pozornego“ („Scheinproblem“). Otóż jeśli będziemy odrazu brali pod uwagę wszystkie rodzaje jakości, w których prawidłowych związkach jest nam dany przedmiot, nie będziemy mogli podać zadawalniającego rozwiązania zagadnienia. Musimy przyjąć jakość dotykową — w jej wewnętrznej i zewnętrz-
- ↑ W terminologii przyjętej pierwsze będą to „przedmioty imanentne“, drugie „transcendentne“; rozróżnienie według mnie zbyteczne.
