Strona:PL Stanisław Ignacy Witkiewicz-Szkice estetyczne.djvu/11

jąc się jedynie do wrażeń wzrokowych; pomijamy również zapachy i smaki, które nie stały się i prawdopodobnie nie staną się nigdy elementami artystycznymi. Dla wywołania bowiem artystycznego wrażenia nie wystarcza nigdy jeden samotny element zmysłowy jako taki przyjemny (jeden kolor, jeden dźwięk), tylko kompleks takich elementów, związanych w pewną nierozerwalną całość. Nierozerwalną, ale nie w tem znaczeniu, jak noga danego stworzenia związana jest nierozerwalnie, z punktu widzenia życia, z jego kadłubem. Jakkolwiek każdy stwór żywy, posiadać może dla nas tę cechę nierozerwalności jego części, jednak tam przyczyny tej nierozerwalności sprowadzić możemy do celowości budowy tego stworu i funkcyi praktycznych jego części. W drugim wypadku nie możemy przyczyny takiej podać, ani znaleźć objektywnego kryteryum dla ocenienia konieczności takich, a nie innych związków: dla oceny mamy jedynie nasze subjektywne odczucie i nic więcej.
 Widzimy, że o ile przyjemne lub nieprzyjemne wrażenia w życiu pochodzić mogą od samych elementów prostych (od jakości), jak również od ich kompleksów, zadowolenie artystyczne może pochodzić jedynie i tylko od kompleksów tych elementów, związanych w nierozerwalne całości. Oczywiście jest pewna analogja między koniecznością i logiką budowy danego stworzenia, a koniecznością i logiką konstrukcyi czysto formalnej.