Strona:PL Stanisław Ignacy Witkiewicz-Szkice estetyczne.djvu/12

Każden stwór żyjący i każdy kompleks przedmiotów może posiadać dla nas (lub nie posiadać) oba rodzaje piękna jednocześnie, Ale o ile w życiu, konstrukcya czysto formalna jest wynikiem drugorzędnym, dającym się sprowadzić do innych przyczyn, o tyle w dziele sztuki jest ona sama dla siebie i do innych przyczyn sprowadzić się nie daje.
 W odróżnieniu dzieł sztuki od innych kompleksów elementów związanych w pewien sposób ze sobą i będących tworami człowieka, możemy się kierować jedynie tem subjektywnem odczuciem na ile cecha jedności w wielości jest wynikiem powiązań czysto formalnych, a na ile jest ubocznym skutkiem innych przyczyn, n. p. przystosowania tworów danych do ich celów czysto życiowych (maszyny, meble) dla których zostały stworzone. Im mniej dany twór ludzki będzie podlegać jakiemukolwiek wytłomaczeniu ubocznemu, co do wrażenia jedności w wielości, jakie w nas wywołuje, tem bardziej będzie on zbliżony do dzieła Sztuki Czystej, operującej tylko formalnemi związkami jakości, na niekorzyść wszelkich innych połączeń, dających się praktycznie wytłomaczyć.
 Jedność dzieła sztuki jest formalna, niesprowadzalna i subjektywna.
 Przedmioty, o ile są zaakcentowane na obrazach jako takie, występują dlatego, że dzieło sztuki nie powstaje jako coś wymyślonego na