Strona:PL Stanisław Ignacy Witkiewicz-Szkice estetyczne.djvu/73

 Artysta musi tworzyć, bo ma dość silne, stosunkowo do innych ludzi, metafizyczne uczucie, uczucie jedności osobowości, które, jak każde zresztą uczucie, żąda swego wyrazu, wyrazu w Czystej Formie, w której ono jedynie bezpośrednio przejawić się może. Na to, aby to wyrazić, cała istota artysty musi wejść w stan pewnego wewnętrznego napięcia, musi zostać owładnięta tą jedną, mającą się stać, rzeczywistością, wizyą. Punktem wyjścia jest ten stan jedności wewnętrznej, przeciwstawienia się, jako Istnienia Poszczególnego całości Bytu; ale aby się to stało zewnętrznem, zobjektywizowanem dziełem, musi przyjąć udział w procesie twórczym cała istota danego osobnika, wszystkie jego duchowe władze, cały zapas nagromadzonych w nim uczuć, wyobrażeń i myśli. To wszystko wchodzi do pewnego stopnia jako takie w dzieło sztuki i o ile ta treść właśnie przeważa w procesie twórczym, dzieło będzie miało również przewagę elementu życia, nad elementem formy i może robić pewne wrażenie, ale nie czysto estetyczne.
 Na kogóż nie robi wrażenia „Batory pod Pskowem“. Ale jakie wrażenie? Na ten temat panuje pomięszanie materyi zaiste okropne. Dzieło o przewadze treści życiowej, będzie robiło wrażenie, ale zmięszane: z czysto estetycznego i z tych wszystkich elementów, które odegrały rolę mo-