Strona:PL Stanisław Ignacy Witkiewicz-Teatr.djvu/168

nych, a innym dla czasowych. O ile w pierwszym wypadku mamy tło pierwszego wrażenia i w postaci wspomnień (kompleksów jakości byłych) i realnego obrazu (kompleksów jakości obecnych), o tyle w drugim — obecna chwila występuje tylko na tle wspomnień (»tła zmieszanego« jakości byłych), zmieniającego ogólny ton chwili obecnej. Innym zupełnie i posiadającym swoje wartości będzie proces bliższego poznawania, głębszego formalnego wnikania w dane dzieło. Zależnym jest on oczywiście od komplikacji utworu, przy bliższem poznaniu którego, pewne szczegóły w pierwszem wrażeniu pominięte będą się włączać w całość na tle ogólnego zrozumienia poprzedniego.
 Osoby w sztuce w Czystej Formie powinny być traktowane nie jako imitacje jakichś możliwych realnych indywiduów w życiu, ani nie jako symbole i wcielenia jakichś idei, tylko jako motywy splątanego z nich pęku kompozycyjnego w czasie, analogicznie do tematów muzycznych. Analogje musimy brać ze sztuk, które mają mniej więcej wypracowaną teorję Czystej Formy, aby wykazać zasadnicze podobieństwa teatru z innemi sztukami, o czem ludzie pod uciskiem realistycznej ideologii zapomnieli. Tem nie mniej »tematy« te mogą zmieniać się zasadniczo nietylko zewnętrznie, ale i istotnie, zachowując np. zewnętrzny wygląd jednakowy, co może być w danej kompozycji czysto formalnym efektem. Możemy dalej pomyśleć, według zasady fantastyczności psychologji, najbardziej daleko idące warjacje tego samego tematu osobowego, co odbije się w wypowiedzeniach i działaniach. Ta ostatnia swoboda w operowaniu psychologją daje niesłychanie rozległe możliwości formalne. Opis tych zjawisk z czysto formalnego stanowiska jest zupełnie możliwy pod warunkiem »nastawienia się« krytyka na wrażenia estetyczne od ele-