i północy województwo poznańskie, od wschodu województwo kaliskie, a od południa Szlązk.
Chociaż z województwem poznańskiém złączona, zachowała jednak ziemia wschowska pewną odrębność i samodzielność, a prócz starosty grodowego, przemieszkującego w stołeczném mieście Wschowie, miała oddzielnych urzędników ziemskich, jako to podkomorzego, chorążego, sędziego, stolnika itd.
Najzamożniejszą od wieków rodziną w ziemi wschowskiéj byli Leszczyńscy, herbu Wieniawa, których taka po świecie rozeszła się sława, iż mówiono o nich: „kto Leszczyńskich rodu niezna, Polski nie zna“[1] Potężnéj téj rodziny przodek, Filip Wieniawita (Persten, Pierścień) miał wedle podania przybyć z Czech z Dąbrówką do Polski[2] i otrzymać od Mieczysława Igo dobra w ziemi wschowskiej, pomiędzy któremi była najznakomitsza wieś Leszczyna o półtoréj mili od granicy szlązkiéj odległa. Od niéj to nazwali się Wieniawici w XIV wieku Leszczyńskimi.[3] Potomka onego Filipa Wieniawity, Rafała Leszczyńskiego, który długi czas przebywał na dworze cesarskim w Niemczech, mianował Fryderyk III w nagrodę zasług hrabią rzeszy r. 1476, przydając mu do herbu lwa, trzymającego przedniemi łapami miecz goły.
Tym sposobem weszli Leszczyńscy w bliższe stósunki z rzeszą, co jednakże niekorzystnie wpłynęło na rozwój narodowości polskiéj w ziemi wschowskiéj. Sprzyjając bowiem Niemcom i zagranicznym nowostkom, stali się oni patronami obcych wyznań i cudzoziemców w Wielkopolsce, mianowicie w ziemi wschowskiéj,
- ↑ Balbillus Epit. rer. boh. lib. II c. 7. „Qui Leszczynsciorum genus iguorat, Poloniam ignorat, triumphalis familia, ex qua tot duces, tot senatus decora, tot antistites et archiipiscopos numerare licet“ Ob. Ziegler: Program z roku 1855. Dodatek II.
- ↑ Że Leszczyńscy spokrewnieni byli z czeską rodziną Perstenów czyli Bernsteinów, zdaje się i ta okoliczność potwierdzać, że owi Bernsteinowie, których linia już wygasła, mieli w herbie także czarny łeb żubrzy z prętem przez nozdrza przeciągniętym. Wieniawę przyjęli do swego herbu spadkobiercy dóbr ich książęta Lobkowice, a z posiadłością ostatnich, Żaganiem, dostała się Wieniawa do herbowéj tarczy najprzód książąt Bironów kurlandzkich, wreszcie tych ostatnich po kadzieli potomków, teraźniejszych książąt żagańskich, Talleyrand—Perigord.
- ↑ Przedtém pisali się antenaci ich od różnych dóbr, mianowicie z Głuchowa, Obichowa, Karmina, Goździkowa Ob. herbarz Niesieckiego.
