do Leszna i z nią połączono. „Gdy szkoły akademickie i jezuickie w Polsce, gdy szkoły katolickie i protestanckie w ościennych Niemczech trzymały się uporczywie w uczeniu młodzieży odwiecznych prawideł, mitrężących nadaremnie młodzieży szkólnej czas drogi; nauczyciele szkoły leszczyńskiéj odważyli się utorować sobie inszą, nieznaną dotąd nikomu drogę w wielkiém powołaniu swojém.“[1] Głównie zwracano tutaj uwagę na dokładną znajomość języka ojczystego i na łatwe nabycie obcych narzeczy. Leszno stało się wkrótce „Atenami Braci Czeskich w Wielkopolsce.“
Szkoła leszczyńska posiadała téż znaczną książnicę, obejmująca wszelkie pisma dyssydentów polskich wyszłe z druku od roku 1550 — 1650. Książnicę tę założoną przez Ostrorogów przeniesiono 1630 r. po odebraniu przez katolików kościoła czeskiego w Ostrorogu, do Obrzycka, własności książąt Radziwiłłów, potém do Skoków, majętności Rejów, wreszcie pomiędzy r. 1636 a 1640 do Leszna.[2]
Także główne archiwum Braci Czeskich w Wielkopolsce znajdowało się po r. 1630 w Lesznie.
Wtenczas posiadali oni tutaj własną drukarnią, którą wyjednał 1605 r. u seniorów morawskich i czeskich Szymon Teofil Turnowski, senior zborów wielkopolskich. Drukarnia ta istniała od roku 1629 do 1656, miała typy greckie i hebrajskie i „ze wszystkich oficyn polskich zaczęła najpierwéj dzieła polskie antykwą drukować.“[3] Była ona wówczas w nieustającym ruchu; wydawano mnóstwo dzieł znakomitych, które po całej rozchodziły się Europie.[4]
- ↑ J. Łukaszewicz: O kościołach Braci Czeskich w dawnéj Wielkopolsce. Poznań 1835 r. p. 392.
- ↑ Ibd. 406.
- ↑ Ibd. 409.
- ↑ Niektóre dzieła wydane w tym czasie w Lesznie są:
1) Krysztof Pandlowski, minister kalw. Tumulus heroicus. Kazanie na pogrzebie Andrzeja Firleja 1630 r.
2) Komeniusz: J .nua linguarum reserata, seu nova methodus comprehendendi facilime, cujusvis nationis linguam, praesertim latinam vernaculamque. 1631.
3) Centrum Securitatis, To get Hlubina Bezpécnosti Aneb swétlé wymalowanéj gak w samém gedinem Bohu, a pokorném sugemu na wssecku
