Strona:PL Stefan Żeromski - Bicze z piasku.djvu/44

jej posiadania, Rzeczpospolita powinna posiadać prawo pierwokupu na podstawie ceny maksymalnej, która obowiązywać będzie w tych wypadkach. Właściciel fermy pięciusetmorgowej winien mieć prawo używania do gospodarstwa sił pomocniczych, parobków, najemników, funkcyonaryuszów rolnych, lecz, oczywiście, na zasadach i za wynagrodzeniem, które wogóle obowiązywać będzie w gospodarstwach, prowadzonych pod zwierzchnictwem Rządu Polskiego, o których niżej będzie mowa.
 Wszystkie ziemie tak zwane «donacyjne» (w «Królestwie»), dawne rządowe, kościelne, klasztorne, wszelkie dominia, dobra cesarskie, wielkoksiążęce, książęce, magnackie, ordynacye, latyfundya, «państwa», klucze, wszelką własność wielką Sejm polski winien oddać we władanie, bez żadnego na rzecz poprzednich właścicieli wykupu, ludowi polskiemu. Oczywista, iż w obliczu tego przejęcia własności, zabezpieczone zostałyby wierzytelności zakładów dobroczynnych, szpitali, szkół, ubezpieczeń robotników i urzędników prywatnych, fundacyi stypendyalnych dla ubogiej młodzieży szkolnej i rzemieślniczej, oraz wszelkie inne wierzytelności, umieszczone na hipotekach owych magnackich obszarów.
 Jedna trzecia część ziemi uprawnej, lub nadającej się do uprawy, latyfundyów, w której posiadanie wejdzie lud polski w osobie prawnej Rządu Polskiego, powinnaby być przydzielona włościanom małorolnym, posiadającym około pięciu morgów ziemi dla wyżywienia rodziny. Przydział ten powinienby być uskuteczniony jednocześnie z komasacyą i odpowiedniem ozdrowieniem posiadania jednostkowego w tym kierunku,