Strona:PL Stefan Żeromski - Duma o hetmanie.djvu/051

 Zbitą, obszarpaną, wielobarwną gromadą w ścisłości wozów kołace się spieszony zastęp lisowski, napoły jataganem wygubion.
 W twardem milczeniu ławą sunie Litwa.
 Patrzy się w milczącą klęskę synów szlacheckich sępiemi oczyma kozacki setnik Chmielniczenko.
 Pośrodku wojska orzeł mogilnik.
 Sam na siodle.
 Nasycony widokiem swych dni — w dumaniu jedzie.
 Ciężko pod nim stęka koń i z głodu, wędzidło jeno żując, wzdycha. Boki jego od tygodnia nie rozsiodłane w oparzeliskach, zapadły, jak u zgłodniałej wilczycy. A pod popręgiem krwawa piana.
 Och, koniu...
 Koniu hetmański!
 Nosiłeś, niedościgły biegunie, pańską sławę po ziemi wolnej i po ziemi cudzej. Chodziłeś pod kapy złotolitemi w tryumfie, a sub clypeo i pod buławą w pośrodek bitwy. Wolnym szlachcicom ze wszech ziem, jak długie i jak szerokie, na placu starożytnych swobód ojczystych ukazywałeś pana jasną postać, niosąc ją ku miejscu przenajwyższemu.
 Któż spamięta, ilekroć z sejmu za trzeciemi wiciami w złote twe strzemię nogę kładł?
 Niewielu żywych pamięta, ilekroć szedł od miedz domowych przeciw obcemu gwałtowi kord przypasywać, wdziewać przyłbicę i bić się po nocy w polach, by spała pod wyciągniętem ramieniem Rzeczypospolita, jako dziecię w kołysce.