Strona:PL Stefan Żeromski - Przedwiośnie.djvu/124

płocie. Wszyscy popychali się i bili, torując sobie i swoim przejście w tłumie, kotłującym się, jak zbiorowisko topielców, dosięgających wybrzeża. Brama była otwarta i tam za koleją przepuszczano. Przyszła wreszcie kolej i na Cezarego. Nie miał ci żadnych papierów, gdyż wszelkie dokumenty zostały w skradzionej walizce. Szedł na oślep. On może jeden w tym tłumie nikogo nie witał, a wszystko żegnał i zostawiał za sobą. W ostatniej chwili, gdy już miał bramę przekroczyć, inżynier Białynia wetknął mu w rękę jakiś papier, czyjąś legitymacyę. Oficer polski przyjął papier od Baryki, obejrzał i tuż na stoliku przybił pieczęć. Przychodzień minął bramę. Wszedł do Polski, kraju swoich rodziców. Tłum ludzki mijał budynki stacyjne i kierował się w stronę miasteczka, którego murowane i drewniane domki widać było niezbyt daleko. Cezary szedł również do tego miasta. Po udręce, zgnieceniu i braku powietrza w przedziałach pociągu, oddychał teraz powietrzem szerokiem, olbrzymiem. Wyciągnął ręce do tego szerokiego powietrza, do ziemi nieznanej, jakby wolność swoją obejmował w posiadanie. Mijał ohydne budynki, stawiane, jak to mówią, psim swędem, z najtańszego materyału, kryte papą, którą wiatr poobdzierał, a zimowe pluty podziurawiły doszczętnie. Chcąc całe to »oppidum« objąć jednem spojrzeniem, wyszedł za ostatnie domostwo. Przepływała tam rzeczka, w stromych brzegach wijąca się wśród niziny. Śniegi już stajały i pierwsza trawka, szczyk rzadki bladozielony, rozpościerać się poczynała nad bystrą wodą. Po tej to, ledwie widocznej runi, tańczyli na bosaka chłopcy — nędzarze,

113