Strona:PL Stendhal - Życie Henryka Brulard.djvu/266

moja zupełna obojętność dla tragedji, moja obojętność aż do ironji wobec tragedji wierszem.
 Istnieje wyjątek: ten prosty i wielki człowiek, Piotr Corneille, wedle mnie nieskończenie wyższy od Rasyna, dworaka zręcznego i gładkiego w słowach. Rzekome prawidła Arystotelesa były przeszkodą dla tego oryginalnego poety, zarówno jak wiersz. Racine jest oryginalny w oczach Niemców, Anglików, etc., jedynie dlatego, że oni nie mieli jeszcze wykwintnego dwora jak dwór Ludwika XIV, zmuszającego wszystkich bogatych i dobrze urodzonych ludzi spędzać codziennie osiem godzin wspólnie w salonach Wersalu.
 Przyszłość doprowadzi Anglików, Niemców, Amerykanów i innych ludzi z pieniędzmi lub szalonemi dochodami do zrozumienia dworackiej zręczności Rasyna. Nawet najniewinniejsza naiwna, Junja albo Arycja, ucukrowane są w sprycie uczciwej ladacznicy. Racine nigdy nie umiał zrobić takiej panny de la Vallière, ale zawsze dziewczynę nader sprytną i może cnotliwą fizycznie, ale z pewnością nie moralnie. Koło r. 1900 Niemcy, Amerykanie, Anglicy dojdą może do zrozumienia całego dworactwa duchowego Rasyna. W sto lat później, zrozumieją, że on nigdy nie umiałby oddać takiej La Vallière.
 Ale w jaki sposób ci słabeusze zdołają spostrzec gwiazdę tak bardzo zbliżoną do słońca? Podziw tych grzecznych i skąpych chamów dla cywilizacji, dającej cudowny polor nawet marszałkowi de Boufflers (zmarłemu w 1712) który był głupcem, nie powoli im odczuć zupełnego braku prostoty i naturalności u Rasyna, a zrozumieć piękna każdego wiersza Corneille’a.
 Że to piszę w pięćdziesiątym trzecim roku, to bardzo proste; ale żem to czuł w 1800, że miałem wstręt do Woltera i do wdzięcznego mizdrzenia się Alzyry, oto co mnie dziwi, mnie wychowanka pana Gagnon, który miał sobie za najwyższy zaszczyt, że był trzy dni gościem Woltera w Ferney, ja, wychowany u stóp małego biustu tego wielkiego człowieka, umocowanego na hebanowej nóżce.
 Czy to ja czy wielki człowiek jest na hebanowej nóżce?