Strona:PL Stendhal - Pamiętnik egotysty.djvu/120

kraju, który uwielbiał zawsze po trzech latach które tam spędził w młodości. W 1812 r. uzyskał — po wielu trudnościach ze strony pana de Champagny, księcia Cadore, intendenta domu Cesarza — prawo do udziału w kampanji rosyjskiej. Przybył do kwatery generalnej koło Orszy 14 sierpnia 1812 r. Wszedł do Moskwy 14-go września z Napoleonem, a wyjechał stamtąd 16-go października z misją. Miał postarać się o prowjant dla armji; on to dostarczył wracającej armji między Orszą a Bobrem jedynego kawałka chleba jaki dostała. Pan B... nie uważał nigdy w czasie tego odwrotu, aby istniała przyczyna do lamentów.
 Blisko Koenigsbergu, gdy uciekał przed kozakami przebywając Frische Haff po lodzie, lód załamał się pod saniami. Był z kawalerem Marchant komisarzem wojny (ulica du Doyenné, nr. 5). Ponieważ w armji Cesarza nie przyznawano się nawet do odwrotu, zatrzymał się w Slangaud, potem w Berlinie, który w jego oczach oderwał się od Francji.
 W miarę jak się oddalał od niebezpieczeństwa, przejmował się jego grozą i przybył do Paryża przejęty bólem. Stan fizyczny grał w tem niemałą rolę. Miesiąc dobrego, a raczej dostatecznego pożywienia postawił go na nogi. Protektor jego zmusił go do odbycia kampanji w 1813 r. Był intendentem w Sagan z najuczciwszym i najbardziej ograniczonym z generałów, margrabią, wówczas hrabią de Latour-Maubourg. Zapadł tam na rodzaj złośliwej gorączki. W tydzień doszedł do ostatecznego wycieńczenia; zaledwie wówczas pozwolono mu wrócić do Francji. Opuścił nawet Paryż i odnalazł zdrowie nad jeziorem Como. Zaledwie wróciwszy, cesarz wysłał go w misji do 7-mej dywizji armji wraz z pewnym senatorem, absolutnym niedołęgą. Zastał tam dzielnego generała Dessaix: człowiek godny wielkiego nazwiska które nosił i prawie równie liberalny jak on sam. Ale talent i patrjotyzm generała Dessaix rozbiły się o egoizm i nieuleczalną miernotę generała Marchant, którego trzeba było użyć jako kawalera wielkiej wstęgi Legji honorowej i będącego z tamtych stron. Nie wydobyto