Strona:PL Tadeusz Dołęga-Mostowicz - Kiwony.djvu/21

T. Dołęga-Mostowicz 20

Kiwony

POWIEŚĆ WSPÓŁCZESNA.

 Gościńcem dniem i nocą sunęły długie węże taborów, wlokły się kolumny artylerji, bezładnym marszem przechodziły pułki piechoty, idące z linji na odpoczynek i uzupełnienia.
 Zadaniem „punktu“ było wykąpanie i zaprowjantowanie tych oddziałów.
 Podczas, gdy żołnierze myli się w łaźni, oficerowie przesiadywali w kasynie, opowiadając o stanie rzeczy na froncie, popijając wódkę i narzekając na psie życie, na sztab, na rząd, na zmęczenie.
 O tem mówiło się głośno.
 Natomiast pocichu, w cztery oczy, opowiadano sobie, że cała główna kwatera jest w rękach niemieckich szpiegów, na których czele stoi sama cesarzowa, że tak dalej być nie może, że w Pitrze ludzie już myślą o tem, jak należy.
 Józef nie dawał temu wiary, a nawet oburzał się na posądzanie imperatorowej, co już kwalifikowało się pod sąd poolwy. Pomimo to nie wyskakiwał z protestami, gdyż ogromna większość byłaby przeciw niemu.
 Kiedy wlazłeś między wrony — powiada przysłowie — musisz krakać, jak i one.
 A przysłowia są mądrością narodów.
 Skąpo, ale przecież niemal stale przychodziły wieści z drugiej strony frontu. Przynosili je przeważnie jeńcy, również transportowani gościńcem i zaopatrywani na „punkcie“.
 Od nich dowiedziano się, że w okupowanym kraju władze niemieckie już realizują państwo polskie, że w Warszawie rządzi Rada Stanu.
 Pułkownik Rubowicz twierdził, że to wogóle jest łajdactwo niemieckie, Pastuszkiewicz utrzymywał, że cała ta Rada Stanu złożona jest ze zdrajców ojczyzny i monarchy i że zaraz po odebraniu Warszawy wszystkich ich należy natychmiast powiesić.
 Domaszko wprawdzie nie był zwolennikiem tak radykalnej kary, jednakże w zasadzie zgadzał się z pułkownikiem, że to wstyd dla Polaków, że znaleźli się wśród nich tacy, którzy poszli razem z Niemcami i uformowali jakieś legjony, nie zważając na bratobójczy ich charakter.
 — I to pomimo manifestu Mikołaja Mikołajewicza! — podkreślał Pastuszkiewicz.
 Doktór Morgenblum uśmiechał się pod wąsem:
 — Wszystko to niemiecka polityka. Mądra polityka.
 — Tak — wzdychał pułkownik — cóż chcecie, Niemiec mądrzejszy jest od Słowianina, Niemiec małpę wymyślił! Ale my i tak ich pobijemy.
 — Albo i nie — uśmiechał się doktór.
 — Albo i nie — zgadzał się pułkownik.
 W pierwszych dniach marca wrócił z Piotrogrodu Radosławski. Przywiózł dla Józefa pieniądze i list stryja, przywiózł i wiadomości nad wyraz niepokojące.
 Żywioły nihilistyczne i antypaństwowe, korzystając z tego, że cała bohaterska armja zajęta jest obroną państwa, przystąpiły do urządzania rozruchów i buntów niby głodowych, chociaż jako żywo nikt nie słyszał jeszcze, żeby chociaż jeden człowiek z głodu umarł.
 — Wszystko to niemiecka robota — zaopinjował pułkownik Rubowicz.
 — Posłać na nich kulomioty i wyciąć buntowników co do nogi! — irytował się Pastuszkiewicz. — W takiej chwili! Kiedy my tu giniemy na froncie, kiedy ryzykujemy życie, a choćby tylko zdrowie, ani tam bunty urządzają!
 Domaszko również był oburzony i, chociaż nie bardzo rozumiał dlaczego Pastuszkiewicz, który utył w ostatnich czasach, mówi o gniciu na froncie, przecież zgadzał się z nim zupełnie, a nawet dodał:
 — Wszystko to do czasu! Cesarz ma dobre serce i dlatego przez palce na takie rzeczy patrzy, ale wreszcie i jeszcze cierpliwości zbraknie.
 — Śmierć wewnętrznym wrogom! — ryknął pułkownik.
 — Śmierć! Pod ściankę! — powtórzyli wszyscy podnosząc kieliszki z ambulatoryjnym spirytusem, wybornie zaprawionym piołunem przez doktora Morgenbluma.
 — Niech żyje miłościwie nam panujący gosudar impierator Nikołaj Wtoroj! — zawołał Pastuszkiewicz.
 — Niech żyje! — poderwali się na baczność i duszkiem wypili.
 To pokrzepiło ich na duchu. Po kilku dalszych kolejkach stało się oczywiste, że bunty zostaną zgniecione, winowajcy pójdą na szubienicę, Niemcy i Austrjacy zostaną rozbici w „puchprach“ i że znowu można będzie spokojnie i wesoło żyć, jak Bóg przykazał.
 Tak mijały dni. Aż pewnego wieczora, gdy siedzieli wszyscy u Pastuszkiewicza, wpadł bez czapki i w rozpiętej bekieszy blady, jak trup, pułkownik:
 — Panowie! — zawołał i zabrakło mu tchu.
 — Front przerwany! — jęknął Radosławski.
 Pułkownik potrząsnął głową:
 — Panowie... najjaśniejszy monarcha Mikołaj zrzekł się tronu.
 Zapanowało głuche milczenie.
 — Podpisał abdykację za siebie i za syna. Panowie! Co się dzieje!?...
 — Hospodi pomiłuj — odezwał się ktoś z kąta.

(D. c. n.).