Zamek Ortelsburg miał jakoby odnaleźć pewien myśliwy, imieniem Ortels, ścigając jelenia w ówczesnym lesie dziewiczym; zamek był pusty zupełnie, niezamieszkany i otoczony kilku zaledwie domami. Od tego właśnie myśliwego zamek, a później i miasto miało otrzymać nazwę swoją. Za powyższym podaniem przemawia, jak się zdaje, ta przynajmniej okoliczność (!), że po nadaniu tej miejscowości w r. 1616 prawa miejskiego przez markgrafa Jana Zygmunta, w herbie miasta figurował wizerunek jelenia, wyskakującego z zarośli[1].
Miasto Sensburg nazywało się dawniej Segensburg i wyraźnie nazwę swoją otrzymało od Segen (błogosławieństwa), którego człowiek pożąda dla wszystkiego, co przedsiębierze. Obok tego wszakże powstało następujące podanie, mające związek z herbem miasta.
Straszny niedźwiedź siał postrach w okolicy Rastemborka. Mieszkańcy miasta, o którym tu mowa (a które oczywiście wtedy nie miało jeszcze żadnej albo też miało jakąś inną nazwę), uzbrojeni w kosy podążyli na pomoc Restemborczanom i w mężnej walce odcięli strasznemu zwierzęciu łapę, która na wieczną rzeczy pamiątkę wyobrażona jest na herbie tego miasta, posiadającym czarną łapę niedźwiedzia na białym polu z datą 1348 roku. Rastemborczanie dzięki temu uwolnili się od niedźwiedzia i w herbie mają tułów z uciętą łapą[2].
- ↑ Wiadomość już późniejsza, zaczerpnięta z urzędu powiatowego w Szczytnie.
- ↑ N. Pr. Pr.-Bl., 1865, str. 586, gdzie także jest chybiona próba wyprowadzenia nazwy Sensburg od See (jezioro, a więc jak gdyby było: Seeburg). Rastenburg ma stąd wywodzić nazwę swoją, że kiedy zakon Krzyżaków daleko już zaszedł w podbojach swoich i był znużony, zbudował tu twierdzę, ażeby na tym poprzestać i odpocząć. Henneberger, str. 391. Erleutertes Preussen, t. 3, str. 656. Anegdota o tym, jak w Ządzborku djabeł dał jednemu człowiekowi matkę, posiada tak mało cech podaniowych, że ją tu pomijamy; można ją przeczytać w Kalendarzu królewsko-pruskim Gersza na rok 1865, albo w Preuss. Sprichwörter Frischbiera, str. 303 i nast.
