mało panowania[1], zostawili je żyjącym dziś synom. Atoli my, my zwłaszcza w pełniejszym wieku będący, rozprzestrzeniliśmy[2] jeszcze to panowanie i opatrzyli kraj nasz tak, że posiada teraz siły wystarczające, i do prowadzenia wojny i do utrzymania pokoju. Dzieła wojenne, którym to zawdzięczamy, dokonane częścią przez ojców naszych, częścią przez nas samych w walkach staczanych zapalczywie z napadającymi nas już to barbarami, już to Hellenami pominę[3], nie chcąc roztaczać tego, co sami wiecie; atoli jaka ustawa, jakie starania, a przedewszystkiem jaki duch i usposobienie narodowe przyczyniły się do tego, żeśmy się do tak wysokiego szczebla znaczenia i potęgi wznieśli, to, zanim przystąpię do pochwały tych tu walecznych, za ojczyznę poległych mężów, najprzód okażę[4]: będzie to jak mi się zdaje, i chwili téj godném i dla wszystkich zgromadzonych tu tak współobywateli, jako i cudzoziemców korzystném.“
„Ustawa, którą się rządzimy, jest taka, że nie mamy powodu zajrzewać praw sąsiednim państwom; owszem wzorem jesteśmy pod tym względem dla niejednych, a nie naśladowcami drugich. Nosi ona nazwę ludowładztwa,
- ↑ Było to naczelne dowództwo i zwierzchnictwo nad wielką częścią państw helleńskich, przyznane Ateńczykom podczas wojen perskich. W tłumaczeniu mojém opuściłem: ο̆σην ε̆χοηεν, ile go (panowania) posiadamy, albowiem sprzeciwia się to myśli zawartéj w następném zaraz zdaniu, gdzie jest mowa o rozprzestrzenieniu tegoż panowania.
- ↑ Rozprzestrzenienie to nastąpiło za Peryklesa i głównie przez niego. Państwo ateńskie składało się w r. 448 przed Chr., kiedy najrozleglejszém było, z miast helleńskich w Tracyi, Hellespontu i Propontydy: ze wszystkich prawie osad helleńskich w Azyi, ze wszystkich wysp na morzu Egejskiém prócz Melos, Tery i Krety; w Helladzie właściwéj należały do niego: Trezena, Megara, Lokry, Naupakt, czasowie Focyda z Beocya; wpływowi jego ulegała nadto Achaja i Argolida.
- ↑ Przedmiot ten tak stosowny w mowie tego rodzaju, nie mógł być tak pominiętym, atoli Tucydydes uważał tu za zbyteczne mówić jeszcze o rzeczach, którym poprzednio w historyi swojéj kilka stronnic (I, 73 i 74 był poświęcił.
- ↑ W tém podany jest plan całéj mowy, składającéj się z dwóch wielkich części: z szybkiego poglądu na ustawę, stosunki wewnętrzne i zewnętrzne, stan kwitnący i potęgę rzeczypospolitéj ateńskiéj i na pochwałę obywateli w obronie téjże poległych.
