Strona:PL Unamuno - Mgła.djvu/197

 — W komedji ten, który gra rolę króla, ma wrażenie, że się staje królem naprawdę.
 — Do czego zmierzasz?
 — Chcę cię rozerwać trochę. Zresztą mówiłem ci już, że gdyby się tu ukrył jakiś powieściopisarz i spisał to wszystko, o czem mówimy, to chciałby on, aby jego czytelnik, czytając powieść, zaczął powątpiewać choćby na chwilę o swem własnem istnieniu, wierząc, że jest tylko osobą powieściową, tak, jak my!
 — Sztuka niesie nam ulgę, ponieważ dzięki niej zapominamy, że istniejemy. Zagłębiamy się w lekturę książek, aby zapomnieć o swych cierpieniach.
 — Lub uczyć się wątpić we własne istnienie.
 — Co to znaczy właściwie: istnieć?
 — To pytanie dowodzi, że już zaczynasz przychodzić do zdrowia. „Być, albo nie być“ powiedział Hamlet, jedna z tych postaci, które wynalazły Szekspira.
 — Dla mnie Wiktorze to „być, albo nie być“ było zawsze pompatycznem głupstwem.
 — Nie ma większej głębi, jak głębia studni, która nie ma dna. Zdania są o tyle puste, o ile są głębokie. Jaki aksjomat wydaje ci się najprawdziwszy?
 — „Myślę, więc jestem“.
 — Nie jest to nic innego, jak A = A.
 — W takim razie nie znaczyłoby nic?
 — Właśnie dlatego jest takie prawdziwe, że nic nie znaczy. Czy ta brednia Kartezjuszowska wydaje ci się taka niewzruszona, niewątpliwa?
 — Tak mi się zdaje.
 — Czy Kartezjusz ją powiedział?
 — Ależ, tak!
 — Otóż właśnie, nie! Kartezjusz był istotą