Strona:PL V Hugo Rok dziewięćdziesiąty trzeci.djvu/11

dla sławy i świetności cesarstwa, pozostał przez całe swe życie republikaninem do szpiku kości.
 W r. 1829 wydał poeta bezimiennie Le dernier jour d’un Condamné („Ostatni dzień skazanego“), który to utwór, napisany z mistrzowstwem niezaprzeczonem, wstrząsnął do głębi sercem Paryża. Ta opowieść głęboko psychologiczna, przedstawiająca straszny bieg myśli człowieka skazanego na gilotynę, była pierwszym protestem poety przeciw karze śmierci, którą w owych czasach tak hojnie we Francyi szafowano. Jakoż w r. 1832 broni, choć bezskutecznie, Klaudyusza Gueux od gilotyny, w r. 1839 uwalnia od niej Barbesa swym poematem, a w r. 1848, gdy kwestya kary śmierci weszła na porządek dzienny Zgromadzenia Narodowego, przemawia piorunująco za jej zniesieniem. W obronie swojej idei walczył Hugo niezmordowanie przy każdej okoliczności, składając w tych walkach dowody wielkiego serca, głębokich myśli i uczuć prawdziwie humanitarnych.
 Jakkolwiek romantyzm wzrastał w silę, to jednakże klasycyzm zwietrzały a bezbarwny panował jeszcze w owej epoce. Śród zażartej walki dwu prądów zjawił się nagle Cromwell Wiktora Hugo. Już w melodramacie „Inez de Castro“ poeta zerwał z potrójną jednością akcyi, czasu i miejsca i zespolił dramatyczność z komizmem, uważając taki sposób odtwarzania życia za jedynie właściwy i dramatyczny, lecz dopiero w 7 lat później, w przedmowie do „Kromwela“, uzasadnia autor szeroko swoją teoryę i, jako prowodyr nowej szkoły, przedstawia dramat przyszłości. W przedmowie poeta twierdzi, że były trzy epoki poezyi: oda, epika i dramat. Wieki pierwotne miały lirykę, czasy starożytne epikę, a doba nowa — dramat. Oda opiewa wieczność, epika odtwarza dzieje, dramat maluje życie. Oda miała charaktery kolosalne: Adama, Kaina, Noego; epika posiadała olbrzymów: Achilesa, Atreusza, Orestesa; dramat ma ludzi: Hamleta, Otella, Makbeta. Oda za-