Strona:PL V Hugo Rok dziewięćdziesiąty trzeci.djvu/15

ną najohydniejszą, umieść ją tam, gdzie się uwypukli najlepiej... w sercu kobiety, potem zespól z tą potwornością moralną uczucie czyste, najczystsze, jakiego kobieta doświadczać może — miłość macierzyńską — a potwór będzie interesował, zmusi do łez, obudzi litość, tak, że dusza potworna stanie się dla oczu waszych prawie piękną. Macierzyństwo oczyszczające potworność moralną — oto „Lukrecya Borgia.“
 Nowy dramat Marie Tudor (r, 1833) stoi o wiele niżej od poprzednich, grzeszy bowiem nadmiarem dziwactw w języku i budowie, a próżen jest wszelkiej poezyi. Z bohaterki zrobił autor jakąś virago sangwiniczną i lubieżną, wymyślającą jak straganiarka, a groźną jak furya. W tym czasie napisał Hugo l’Etude sur Mirabeau, będące apologią tego polityka. Jest to rodzaj obrony sumienia, która stwierdza wzrost przekonań, dążących do wyswobodzenia umysłu z kajdan przesądów. W r. 1835 Teatr Francuski zażądał od poety nowego dramatu. Był nim Angelo, który pod względem budowy i efektów szybkich a silnych należy do lepszych sztuk tego pisarza. Poeta tak o nim mówi: „Zamiarem moim było przedstawić dwa smutne, a całkiem różne charaktery: kobiety w społeczeństwie i kobiety po za społeczeństwem; jedna usiłuje wyzwolić się z pod despotyzmu, druga walczy w obronie przed pogardą; tamta hamuje pokusy cnotą — ta opłakuje swoje winy; autor usiłował potępić to, co na potępienie zasługuje, t. j. mężczyznę za surowość jego i społeczeństwo za głupotę. “ — Bądźcobądź, w trzech dramatach ostatnich zauważyć łatwo wzrost przesady w treści i w dyalogach, oraz upodobanie do środków mistycznych. Pełno tu, jak w komedyi hiszpańskiej, ścian ruchomych, przejść tajemnych, schodów ukrytych, nie brak też siepaczów, szpiegów, morderców i murzynów niemych; są subtelne trucizny włoskie i narkotyki, a na zawołanie, pod ręką, antydoty, jednem słowem, mnóstwo mistyfikacyj i cudów.