Strona:PL V Hugo Rok dziewięćdziesiąty trzeci.djvu/19

ści poecie, który też w r. 1852 obrał Jersey za stałą swoją siedzibę. Tu wystąpił Hugo z nową satyrą Les Chatiments, („Kary“) silniejszą jeszcze od poprzedniej. Gdy zaś Feliks Pyat w swej książce p. t. l’Homme dotknął królowej Wiktoryi za odwiedzenie cesarza Francyi, rząd angielski kazał wygnańcom opuścić Jersey. Jakoż w r. 1855 poeta przeniósł się razem z rodziną do Guernsey. W rok potem ukazały się Les Contemplations, będące rodzajem ekstraktu filozofii życiowej, wydobytego z własnych doświadczeń gorzkich i radości, przez które przeszedł poeta. Utwór ten jest „Listkom jesiennym“ bardzo pokrewny. W r. 1859 Napoleon III ogłosił amnestyę, z której nietylko poeta nie skorzystał, lecz razem z Ludwikiem Blanc, Edgarem Quinet, innymi na przebaczenie cesarskie odpowiedział kontrmanifestem.
 Nową epokę w twórczości literackiej W. Hugo stanowi słynny romans Les Miscrables („Nędzarze“), który r. 1862 ukazał się jednocześnie: w Paryżu, Londynie, Brukselli, Niujorku, Madrycie, Berlinie, Turynie, Petersburgu, Lipsku, Medyolanie, Roterdamie, Warszawie, Peszcie i w Rio-Janeiro. 150,000 egzemplarzy tego romansu sprzedano jednego roku w wydaniach najrozmaitszych. Pisząc do Lamartinéa, który żywo interesował się zagadnieniami społecznemi w „Nędzarzach,“ autor tak mówi: „Społeczeństwo, które uznaje nędzę, i ludzkość, która uznaje wojnę, są dla mnie społeczeństwem nizkiem i ludzkością spodloną. Ja dążę do społeczeństwa wyższego bez tyranii i do ludzkości podnioślejszej bez ograniczeń. Ja dążę nie do zniesienia własności, lecz do jej upowszechnienia. Chcę wykorzenić pasorzytyzm, pragnę, żeby każdy człowiek był właścicielem, ale nikt panem. To jest moja idea prawdziwej ekonomii społecznej. Może cel ten jest bardzo odległy, lecz czy to przyczyna, żeby nie dążyć ku niemu? Potępiam niewolnictwo, wyganiam nędzę, uczę głupotę, Oświecam ciemność, usuwam złość. Oto co przed-