Strona:PL Wagner - Sztuka i rewolucya.pdf/73

prostoty szlachetnej, była owocem artystycznej roboty po większej części kobiet, a jeżeli Grek z konieczności musiał się gdzieniegdzie zetknąć z pracą ręczną, to, wskutek właściwości swej natury, zaraz ujmował ją ze strony artystycznej i podnosił do godności sztuki. Najniższe zaś zajęcia gospodarstwa domowego pozostawiał — niewolnikowi.
 I ten niewolnik stał się odtąd człowieczą osią losów świata, bo przez tę swą prostą i uznaną za niezbędną niewolę ujawnił całą nicość i nietrwałość wszelkiej siły i piękności greckiego ekskluzywnego człowieczeństwa i udowodnił po wszystkie czasy, że piękno i siła, jako zasady życia publicznego mogą trwale uszczęśliwiać tylko wówczas, gdy są wszystkim ludziom dane.
 Niestety, dotychczas pozostaliśmy tylko przy samym dowodzie. Bo trwająca już tysiącolecia rewolucya ludzkości dokonywa się tylko w duchu reakcyjnym: ściągnęła ona pięknego wolnego człowieka do swego poziomu, do niewolnictwa; niewolnik nie stał się wolnym, natomiast wolny został niewolnikiem.
 Dla Greka tylko piękny i silny człowiek był wolnym i tym człowiekiem był właśnie on; każdy, z wyjątkiem tych ludzi greckich, kapłanów