Gdy ludzkość zbratana już raz na zawsze troski tej się zbędzie i — jak Grek na niewolnika — zrzuci ją na maszynę, owego artystycznego niewolnika człowieka wolnego, twórczego, niewolnika, któremu on dotychczas służył, jak bałwochwalca służy swym własnemi rękoma ulepionym fetyszom, wówczas cały jego wyzwolony instynkt twórczy przejawiać się będzie, jako instynkt artystyczny. Zdobędziemy wtedy napowrót grecki pierwiastek życiowy, ale w stopniu znacznie wyższym. Co dla Greka było skutkiem rozwoju naturalnego, to dla nas będzie wynikiem zapasów historycznych; co dla niego było na poły nieświadomym darem, to będzie dla nas trwałym nabytkiem wywalczonej wiedzy, gdyż wiedza, będąca własnością wielkiej zbiorowości ludzkiej, nigdy już się jej wymknąć nie zdoła.
Tylko ludzie silni znają miłość, tylko miłość pojmuje piękno, tylko piękno tworzy sztukę. Miłość słabych ku sobie to łaskotki lubieżne, miłość słabych dla silnych to pokora i strach, miłość silnych dla słabych to współczucie i pobłażliwość. Tylko miłość silnych do silnych jest miłością, jest bowiem swobodnem oddaniem się temu, kto nas nie może zmusić. W każdej strefie, u każdego plemienia ludzie przez istotną wolność osiągnąć będą
Strona:PL Wagner - Sztuka i rewolucya.pdf/87
Ta strona została przepisana.
