czysto artystycznem, a nikt lepiej kierownictwu takiemu nie podoła, jak wszyscy ci artyści, którzy dla stworzenia dzieła sztuki się łączą i za pomocą zastosowanego do tego celu układu wzajemnie zabezpieczają skuteczność swych usiłowań. Tylko najzupełniejsza swoboda może zjednoczyć ich usiłowania i pchnąć je w kierunku tego celu, dla którego wyzwoleni zostali od konieczności spekulacyi przemysłowych, a celem tym — sztuka, którą pojąć może jedynie człowiek wolny, nie zaś niewolnik zarobku.
Sędzią ich kreacyi będzie wolna publiczność. Aby zaś i jej wobec sztuki zapewnić całkowitą swobodę i niezależność, trzeba na tej raz obranej drodze zrobić jeszcze krok jeden: publiczność powinna mieć bezpłatny wstęp na widowiska teatralne. Dopóki pieniądze są niezbędne dla zaspokojenia wszystkich potrzeb życiowych, dopóki bez pieniędzy ludzie mogą korzystać tylko z powietrza i może jeszcze z wody, powyższy środek osiągnie ten jedynie skutek, że odejmie prawdziwym widowiskom teatralnym, na które gromadzi się publiczność, charakter produkcyi płatnych, pogląd, który, jak wiadomo, prowadzi do najobrzydliwszego zapoznawania istotnego charakteru widowisk artystycznych. Rzeczą byłoby państwa,
Strona:PL Wagner - Sztuka i rewolucya.pdf/99
Ta strona została przepisana.
