zadanie, które spełnić chcą, wedle sił, wydawcy niniejszego tomu: stawić przed oczy miłośników sztuki taki zbiór reprodukcyj dzieł Wyspiańskiego, by sami wytworzyć sobie mogli wyobrażenie o całokształcie jego działalności plastycznej, by zdali sobie sprawę ze znamion jego twórczości; by w bezpośredniem z niemi zetknięciu poddać się mogli natchnieniu, uczuciu i wyobraźni artysty; odczuć jego własną wizję piękna i odgadywać źródła jego twórczej mocy. A jeśli wydawnictwo niniejsze i dla teoretyków sztuki stanie się w ich pracach i dociekaniach ułatwieniem i podnietą, — to przysporzy im zarazem czytelników: ludzi, co nasycili już swój umysł i serce wzrokiem i radzi coś posłyszeć o rzeczach, dobrze już znanych i kochanych.
Zbiór ten oddać winien również niepoślednie usługi wielbicielom Wyspiańskiego-poety. Bo Wyspiański-poeta i Wyspiański-plastyk, to nietylko jeden człowiek, lecz jeden umysł, jedna dusza i jedna siła twórcza.
Gdy chodzi o indywidualność tak wyjątkowo bujną i bogatą, wyrazy stają się za ciasne do jej określenia. Nie starczy na to ani wyraz: pisarz, ani plastyk; nie obejmie całej jego duchowej treści określeniem: myśliciel, marzyciel, malarz, dekorator, rzeźbiarz, dramaturg, inscenizator, tragik, poeta, — nawet artysta, w najszlachetniejszem i najszerszem znaczeniu; — nie wyczerpują jego duchowej treści ani wyrazy te każdy z osobna, ani wszystkie, razem wzięte. I, rad nierad, człowiek sięgnąć musi po wyraz nad inne wielki i dostojny, jedyny, który Wyspiańskiemu przystoi: wyraz twórca.
Wyspiański nie rozpraszał się na różne rodzaje sztuki. Wręcz przeciwnie, starał się je wszystkie w sobie skupić, by z ich pomocą dać wyraz twórczości, co rozpierała mu piersi. I tego
