Strona:PL Xenophon - Sympozjon oraz wybór z pism.djvu/123

Ta strona została przepisana.

wicie, kiedy ludzie dojdą do przekonania, że jakiś mąż posiada możność świadczenia dobrodziejstw i spodziewają się po nim niejednego dobrego, to wtedy mają na ustach jego pochwały, patrzą na niego, jak na jakiś skarb rodzimy, własny, dobrowolnie ustępują mu z drogi i wstają przed nim ze swych siedzeń, a czynią to z miłości, nie ze strachu, wieńczą go z powodu jego wobec wszystkich okazywanych zalet i powszechnej dobroczynności i obdarzają go chętnie.[1] Ci właśnie, mojem zdaniem, okazują prawdziwą cześć temu, do kogo się. z takiemi objawami odnoszą, a uznawany za godnego takich objawów doznaje czci istotnie. I ja tak czczonego mienię szczęśliwym. Bo widzę, że otoczenie nań nie czyha, ale strzeże go przed złym przypadkiem, że szczęśliwe pędzi życie, bez strachu, zawiści i niebezpieczeństwa. Tyran zaś — wierz mi Symonidesie — spędza noc i dzień, jakby przez wszystkich ludzi za swe nieprawości na śmierć skazana jednostka.
S. Czemuż to, Hieronie, — kiedy tyranja jest tak uciążliwa i ty zdajesz sobie z tego sprawę, — nie pozbywasz się takiego nieszczęścia ani ty, ani nikt inny, kto raz sobie zdobył tyranję, nie porzucił jej, jeżeli to od niego zależało.

H. Albowiem, Symonidesie, i pod tym względem jest tyranja bardzo nieszczęśliwa. Bo któryż kiedy tyran mógłby nastarczyć, mając zwrócić te skarby, jakie zabrał,[2] jakżeby miał odpokutować więzieniem za tylu, których do więzienia wtrącił, jakże za pokutę tyle dusz straci, ilu ludzi sam stracić kazał. Jeśli dla kogokolwiek jest korzystnem powiesić się, to, wierz mi, dochodzę do przekonania, że najkorzystniejszem jest to dla tyrana, gdyż jemu jedynie nie przynosi korzyści ni posiadanie, ni pozbycie się kłopotów.[3]

  1. Xenofont jest utylitarystą, jak większość Greków z owego czasu, dla których korzyść jest główną wytyczną działania. Nieświadomie ulega temu Xenofont, kiedy stara się cnotę, czy uczucie, pojąć i określić jako coś zależnego od korzyści, która jest istotną cechą «dobra».
  2. Śruba podatkowa Dionizjusza była mocno przykręcona, Z wielu świątyń zabrał skarbce na rzecz skarbu państwowego.
  3. Cały ten obraz tyrana, skreślony przez Xenofonta, jest właściwie opisem rządów Dionizjusza, nie historycznego Hierona, i wcale trafną charakterystyką jego osoby.