Strona:PL Xenophon - Sympozjon oraz wybór z pism.djvu/21

wiał się takiego kroku lub słowa, któreby nie było odpowiednie jego godności, ale śmierci się nie lękał. Nie krępował się w mowie: jeśli sędziom to nie wystarczało, cóż go to mogło obchodzić, — on czynił swoje. — Xenofont, nie znalazłszy w żadnej apologji należytego — jego zdaniem — uzasadnienia Sokratesowego stanowiska, postanowił wypełnić tę dotkliwą lukę piśmiennictwa sokratycznego; przy sposobności miał zamiar sprostowrać niejedno z Platanowej Obrony. Wydał więc sam niewielką Apologję Sokratesa, w której Przedewszystkiem uzasadnia ów dumny i nieugięty sposób przemawiania. Jako utylitarysta, domyśla się, iż Sokrates uważał, jakoby lepiej dlań było umrzeć, niż żyć, i dlatego w swej obronie sądowej postępował tak, że proces zakończył się wyrokiem śmierci. Innemi słowy: sąd był tem narzędziem, przy pomocy którego Sokrates popełnił samobójstwo, — w młodszym wieku byłby postąpił inaczej.
 Szczególnie trudne jest zagadnienie stosunku Apologji do IV księgi Wspomnień o Sokratesie. I tu bowiem spotykamy uwagi o obronie Sokratesa przed sądem, tak samo jak w Apologji, — i to nietylko te same myśli, ale i te same zdania, słowo w słowo. Jeżeli IV księga Wspomnień była napisana wcześniej, to poco pisał Xenofont jeszcze Apologję i przepisywał sam siebie? — Wzmianka o śmierci Sokratesa była wcale dobrem zakończeniem dzieła o jego życiu i nauce. Jeśli zaś Apologja wyszła wcześniej, poco autor przepisywał z niej dosłownie ustępy do nowego dzieła? Najprostszem wyjściem wydało się wielu uczonym uznać Apologję za nieautentyczną, ale to jest raczej wykręcanie się z trudności, a nie ich wyjaśnienie. Ktoby omawiane pisemko sfałszował, musiałby mieć tak gruntowną znajomość psychologji Xenofonta, jakiej nie spotykamy nawet u starożytnych fałszerzy, którzy podrobili listy Xenofonta, twór niewątpliwie nieautentyczny, oparty na mylnych wiadomościach, jakich o Xenofoncie ówczesne podręczniki literackie dostarczały. Ten, ktoby miał podrobić Apologję, musiałby był Xenofonta