Strona:PL Xenophon - Sympozjon oraz wybór z pism.djvu/4

chronizm, gdyż tylko od pewnego okresu Ateny odgrywają taką rolę w świecie helleńskim; ale anachronizm ten popełniano oddawna, popełniali go sami Ateńczycy, kiedy mówili o Atenach; nie zdawali sobie sprawy z tego, że Ateny Temistoklesa i Peryklesa inne mają znaczenie w stosunkach międzypaństwowych greckich, niż jeden wiek, lub choćby pół wieku temu.
 Także i twierdzenie: literacki język grecki to język attycki, nie do wszystkich czasów da się zastosować. Nie Aten imię rozgłośne było w helleńskim świecie, kiedy piśmiennictwo helleńskie bujnie zaczęło się krzewić. Nie po attycku były pisane najwspanialsze dzieła poezji lub imponujące prozaiczne dzieła. Joński w swych głównych zrębach jest dialekt Homera i całej epopei i poezji dydaktycznej, joński język elegij i jambów i piosenek Anakreonta, po jońsku piszą filozofowie, historycy i lekarze. Któż mógł przewidzieć, że jońszczyzna ustąpi kiedyś swego zaszczytnego miejsca siostrzanemu dialektowi attyckiemu?
 Krwawiły się Ateny i dławiły w wewnętrznych walkach politycznych i tarciach społecznych, aż znalazły formę rządu, odpowiednią dla swej umysłowości, a zbawienną dla swego rozwoju, sprawiedliwy politycznie i społecznie, — mianowicie demokratyczną konstytucję Solona. Nie zachwiały podstawami solońskich reform rządy Pizystrata i Pizystratydów; przeciwnie, miasto szybko zaczęło się podnosić w świetności zewnętrznej i sile, a z upadkiem tyranji (510 przed Chr.) rozwój ten zahamować się nie da. Formy życia politycznego są ustalone, i po wykreślonych torach może się prawnie i zgodnie z ustawą dokształcać ustrój państwowy; z zachowaniem pewnych form prawnych można radykalną nawet demokrację odmienić, można iść naprzód i wtył, na lewo lub na prawo, wola większości stanowi o wszystkiem, zbyteczne są namacalne argumenty pałki i noża. Znakiem, iż Ateny są już pewną potęgą w macierzystym kraju, jest to, że nietylko do Sparty ale i do Aten zwra-