Strona:PL Zieliński Grecja niepodległa.pdf/369

odrębną, niedużą lecz cenną, stanowią w niem te dzieła, w których bezpośrednio odtworzony jest schyłek życia Sokratesa: «mowa obrończa» (apologja), «Kryton» z uchyloną przezeń propozycją ucieczki z więzienia i szczególniej «Fedon» — o nieśmiertelności duszy — z niezapomnianym opisem ostatnich godzin i Śmierci mędrca. Z pośród innych djalogów wyodrębniają się wcześniejsze, w których zawiera się to, co można nazwać «polowaniem logosu na pojęcie»: «Eutyfron» czyli o pobożnośći, «Laches» czyli o męstwie, «Charmides» czyli o skromności (sôphrosyné; słowo to wypada tlumaczyć rozmaicie i zawsze niedokładnie); do tejże grupy należy i «Hippjasz Mlodszy», zapewne najważniejszy, zawierający obraz owego zaulka ślepego, od którego zacząłem swój szkic o rozwoju Platona. W djalogach tej grupy rozmowa nie zawsze prowadzi do określonego wyniku: zazwyczaj nawet pojęcie umyka od logosu. Jednakowoż nie umniejsza to ich znaczenia: poza przyczynkami do charakterystyki metody sokratesowskiej otrzymujemy także cenne rezultaty częściowe, wynagradzające brak rzeczy głównej. Największą wszakże uciechą dla światlego czytelnika są to t. zw. djalogi literackie, najwidoczniej pochodzące z pierwszych dwudziestu lat działalności Platona w Akademji: «Gorgjasz» (o moralności), «Fedros» (o ideach), «Uczta» (o miłości), w szczególności zaś obszerna «Rzeczpospolita» (w 10 księgach). Bardziej specjalne zainteresowania budzą djalogi ostatnich jego lat dwudziestu, po ostatniej podróży jego na Sycylję, zaczynając od «Teeteta» (o poznaniu) i kończąc na ostatniem obszernem dziele «O prawach» (w 12 ks.); do tej samej jednak grupy należy jego «Tymeusz», wzniosła przypowieść o stworzeniu świata, i jego «Krytjasz», zaciekawiający wszystkich opisem tajemniczej Atlantydy.
 Platon umarł jako starzec 80-letni w r. 547, trwale ustaliwszy swą Akademję, jako żywe i na późniejsze czasy ogniska swej filozofji: pod schylek stulecia stała się ona instytucją państwową, co zapewniło jej żywotność także i w wiekach następnych. W okresie począt-