Jego stały przeciwnik, szlachetny Focjon, przeżył go; zginął w latach sędziwych wskutek knowań wrogów podczas jednego z następnych przewrotów, potwierdzając proroctwo Demostenesa — zginął śmiercią Sokratesa w więzieniu.
Rzeczywiście, Grecja nie zaznała spokoju po stłumieniu powstania Demostenesa. Ulegając naciskowi Macedonji z północy i Ptolemeuszów z południa, stała się znów areną nieskończonych wojen; lecz te nas już zaciekawiać nie będą. Aleksander wszelako żył nienapróżno; dzięki niemu cały świat wschodni uległ hellenizacji; język, literatura, sztuka Hellady nie zamykały się już w obrębie mórz Egejskiego i Jońskiego — ośrodkami ich
staly się Aleksandrja, Antjochja, Pergam; nawet dalekie Partja i Indje doświadczyły na sobie ich wpływu. Wszędzie rozsiane zostały ziarna doskonalenia się umysłowego, i ziarna te wzeszły i wydały owoce, któremi żywimy się po dzień dzisiejszy.
Przewagi Filipa w Grecji oraz zwycięstwa Aleksandra na Wschodzie przesądziły rolę Aten na całą przyszłość dalszą: ich stanowisko polityczne zniweczone zostało na zawsze. Próżno było marzyć o odbudowaniu tego, co stanowiło podstawę ich potęgi w okresie Peryklesa, o związku morskim i hegemonji morskiej: wszystko pochłonęla mocarstwowa potęga Aleksandra i grecko-orjentalne państwa jego spadkobierców, i cała polityka Aten musiała odtąd zamykać się w tem, aby wyzyskując współzawodnictwo między Macedonją z jednej strony a egipskiem królestwem Ptolemeuszów z drugiej, zachować przynajmniej samoistność dzielnicową i samorząd.
Również i wiekowa Aten wspólzawodniczka, Sparta, była wykreślona z liczby mocarstw epoki po-aleksandryjskiej; a przecież co za różnica między obu miastami! Dla Sparty obalenie jej siły politycznej i wojennej było równoznaczne z zupelną zagładą; stała się poprostu dzi-
