Strona:PL Zieliński Grecja niepodległa.pdf/405

szewka polityczna była i tutaj oczywista. Wszelako Arystoteles, nie będąc, jak Sokrates, Ateńczykiem z urodzenia, nie miał obowiązku poddawać się wszystkim swawolom nie zawsze wobec dzieci swych sprawiedliwej macierzy: oświadczywszy, że nie chce dostarczać Atenom powtórnej sposobności dopuszczenia się zbrodni przeciw filozofji, uszedł, pozostawiwszy na czele Liceum ucznia swego i przyjaciela Teofrasta. Wkrótce potem zmarł.
 Liceum Arystotelesa założone było na wzór Akademji Platona; na jej podobieństwo było to formalnie religijne bractwo, poświęcone kultowi Muz. Lecz charakter zajęć był wśród towarzyszów Liceum odmienny. Wyrzeklszy się dwuświatowości Platona, poniechawszy jego zaglębiań się w podniebie spekulacji, zaludnione ideami, Arystoteles skierował wzrok na ziemię, na jej przyrodę i na przyrodę jej tworów, na życie człowieka i ludzkości. Celem jego dążeń była nauka w najszerszem tego słowa znaczeniu. Nauka atoli wymaga pewnych środków pomocniczych — bibljoteki przedewszystkiem, potem zaś zbiorów, pracowni, obserwatorjów. Wszystko to było w Liceum; w jakich rozmiarach, tego obecnie nie możemy już ustalić. Wieść niesie, że Aleksander hojnemi darami przyczynił się do urzeczywistnienia planów swego nauczyciela; że w czasie wypraw swych nie zapominał o nauce, dla której zainteresowanie wszczepił mu Arystoteles, że w szczególności Nearchos podczas swej bajecznej żeglugi po nowych rzekach i morzach troszczył się o pomnożenie zbiorów Liceum. Lecz, powtarzam, szczegóły nie są nam znane.
 Nieco więcej wiemy o zajęciach. Godziny poranne poświęcone były surowej nauce: odbywały się wykłady dla samych członków Liceum; była to część pracy ezoteryczna. Godziny wieczorowe skupiały w gaju Apollina także szerszą publiczność, która o tej właśnie porze stawała się wolna od powszednich zabiegów o kawałek chleba; urządzano dla niej wykłady o charakterze ogólniejszym. Jako pisarz, Arystoteles jednakowo był wielki w obu dziedzinach; można nawet powiedzieć, że