Strona:PL Zieliński Kultura moralna starożytnej Grecji.pdf/24

który musiał być i był skutkiem nowej zasady. Skoro bowiem warunkiem cnoty jest nauka, to naturalne pragnienie podniesienia kultury moralnej obywateli i wogóle mieszkańców poszczególnych gmin greckich musiało doprowadzić do możliwie najszerszego rozpowszechnienia nauki i kultury intelektualnej wogóle. I tu należy wspomnieć z uznaniem o tej szkole filozoficznej Greków, która podjęła się tego czynu prawdziwie kulturalnego, będąc też latoroślą sokratyzmu. Mówię tu o t. zw. cynizmie, owej „filozofji proletarjatu“, jak ją nazywamy, która pomimo swych krańcowości i wybryków jako całość jednak wywarła niewątpliwie uszlachetniający wpływ na społeczeństwo greckie, szczególnie w jego niższych, upośledzonych warstwach. Sądzić bowiem należy o niej nie według podanych przez satyryków karykatur, lecz według takiego przedstawiciela, którego dzieła, będąc zachowane, dają wiarogodne świadectwo o swoim autorze i reprezentowanym przezeń kierunku — według Diona Złotoustego.
 Pomimo to atoli nie da się zaprzeczyć, że samo uwarunkowanie cnoty nauką zawierało w sobie krzywdę względem takich ludzi, którzy nawet w najlepszym stanie rzeczy z konieczności pozostają poza jej zasięgiem. Czy można było odmówić przymiotu cnotliwości człowiekowi, wskutek różnych okoliczności nietkniętemu przez żadną naukę, a jednak pobożnemu wobec bogów, sumiennemu i ofiarnemu wobec rodziny, współobywateli i wogóle wszystkich ludzi? Dla nas łatwą jest rzeczą dać na to pytanie odpowiedź przeczącą, ponieważ całe nasze wychowanie i otoczenie naprowadza nas na nią, ale proszę sobie wyo-