Pierwotny zamiar inicjatorów niniejszych odczytów udzielenia pierwszego z nich kulturze moralnej starożytności wogóle, wypadło ograniczyć do samej tylko Grecji, wobec niemożliwości połączenia w jednym krótkim zarysie chociażby głównych zasad moralnych tak niepodobnych do siebie narodów, jak grecki i rzymski. Ale nawet w tem ograniczeniu zadanie wydaje się wykonalnem tylko w bardzo niewysokim stopniu. Jest to bowiem czystem złudzeniem, jeżeli człowiek widzi w kulturze starożytności, chociażby tylko greckiej, stałą i jednolitą całość, którą by mógł przeciwstawić według swych upodobań czy to kulturze starożytnego Wschodu — także, nawiasem mówiąc, bardzo niejednolitej, — czy też chrześcijańskiej nowych czasów, pozornie opanowanej przez pozornie stały autorytet Ewangelji. Im ściślej badacz się zaznajamia z zabytkami, niestety, względnie bardzo szczupłemi, które się zachowały z owych ziem i owych czasów, tem bardziej pojęcie „Grecji starożytnej” topnieje przed jego oczyma, ustępując miejsca nieskończonemu różniczkowaniu, spowodowanemu rozwojem w czasie — niełatwą jest rzeczą doprowadzenie do jednego mianownika zasad moralnych półtora mniej więcej tysiąclecia — oraz rozdzieleniem w przestrzeni: przestrzeni szczupłej według naszych po-
Strona:PL Zieliński Kultura moralna starożytnej Grecji.pdf/7
Ta strona została uwierzytelniona.
KULTURA MORALNA GRECJI STAROŻYTNEJ.
I.
