W czas drugiej wojny punickiej, Kamena skrzydlaty krok
Niosła, wśród szczęku oręży, gdzie wdały Romula ród.
Przykład Andronika rychło znalazł sobie naśladowców: było ich niemało, aczkolwiek do nas doszło tylko parę imion. Więc pierwszym był Cn. Naevius z Kampanii rodem, mianowicie z Kapui; chociaż jego ojczystym językiem był oski, jednakże opanował tak doskonale mowę łacińską, że w nagrobku swego układu — z istotnie kampańskiem samochwalstwem, jak twierdzili Rzymianie, — pozwolił sobie umieścić takie słowa:
Gdyby śmiertelnych mogli łzą czcić nieśmiertelni,
Opłakałyby Muzy poetę Newjusza:
Skoro tylko on zstąpił do Hadu podziemi,
Dźwięku mowy łacińskiej zapomniał Rzymianin.
Newjusz obdarzył! Rzymian pierwszą oryginalną epopeją, epopeją o pierwszej wojnie Punickiej. Napisał ją, naśladując Andronika, w takich samych wierszach saturnińskich, jakiemi ów przełożył Odysseję; daje nam pojęcie o nich zacytowany przed chwilą nagrobek. «Saturnińskiemi» nazwano je przez ironję już później, kiedy w poezji rzymskiej zasłynął heksametr, — nawiązując do imienia Saturna, legendarnego króla Lacjum. Nie poprzestając na tem, prowadził Newjusz dalej rozpoczętą przez Andronika działalność w kierunku zaznajomienia Rzymian z dramatem greckim, przyczem z powodzeniem bez porównania większem, gdyż był on — to jest niezaprzeczone — prawdziwym poetą, podczas gdy Andronik był jedynie pracowitym składaczem wierszy. Ale gdy Kapua odpadła, zaszkodziło Newjuszowi bardzo jego pochodzenie kampańskie, zwłaszcza przy dumnem i nieustępliwem usposobieniu poety; popadł w niełaskę u możnych, był pewien czas pozbawiony swobody i umarł na wygnaniu.
Andronik, wręcz przeciwnie, zestarzał się w Rzymie, lubiany i przez wszystkich szanowany dla swoich zasług na polu hellenizacji. Udało mu się stworzyć ognisko dla swoich dążeń: założył stowarzyszenie poetów i aktorów przy
