Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/337

mierzeńczych przeciwko Kartagińczykom; władając trzema językami: oskim (t. j. samnickim), greckim i łacińskim, mówił o sobie, że ma trzy «serca». Jakie znaczenie miało dlań jego oskie serce, nie możemy brać w rachubę; ale za to greckie dało mu możność — głębiej, niż ktokolwiek przed nim w Rzymie — przeniknąć ducha poezji greckiej; a rzymskie — oddać to, co zrozumiał, w pięknej, na owe czasy, mowie łacińskiej. Katona jednak spotkało rozczarowanie: Ennjusz odsunął się od swego opiekuna i przystąpił do znienawidzonego przezeń ruchu filhelleńskiego. Jego działalność poetycka byla bogata i różnorodna; wystarczy nam jednak ocenić go jako epika i dramaturga, zgodnie z jego własnem życzeniem, jako rzymskiego Homera i rzymskiego Eurypidesa. W charakterze pierwszego był twórcą poetyckiej «Kroniki» (Annales), obejmującej dzieje Rzymu od założenia miasta do ostatnich czasów — oczywiście tych tylko, które można było traktować poetycznie. Wzór przytoczyłem wyżej, z powodu wojny z Pyrrusem; jak czytelnik mógł się przekonać, Ennjusz wyrzekł się w tym eposie narodowego rzymskiego wiersza «saturnijskiego», który od tej chwili poszedł w zapomnienie, i przeniósł na grunt rzymski giętki heksametr grecki, który do ostatnich czasów pozostał ulubionym wierszem epickim Rzymian. — Nie mniejsze były jego zasługi, jako dramaturga, a zwłaszcza tragika. Nie dążył do samodzielności twórczej, czerpał ze skarbów greckich; ateńska trójca tragiczna V wieku, a zwłaszcza Eurypides, wskazywała mu drogę, którą można było iść śmiało bez obawy zbłądzenia. Z treści — jego tragedje były przeróbkami greckich; nie mniej zadanie jego było i trudne. Należało muzę tragiczną nauczyć mowy łacińskiej; należało osiągnąć ten wynik, by patetyczna skarga wróżki Kassandry bezpośrednio wzruszała serca zebranego w rzymskim teatrze ludu rzymskiego — i Ennjusz wynik ten osiągnął. Od niego zaczyna się rzymska trójca tragiczna; drugim jej członkiem był siostrzan Ennjusza — Pakuwjusz, trzecim — Akcjusz; działalność ich opromieniła drugi wiek przed Chr., ten pierwszy okres klasyczny lite-