Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/421

wyruszyć przeciwko Mitrydatowi. Lecz nie wyruszył odrazu: nowe wypadki zmusiły go do przedsięwzięcia marszu najmniej spodziewanego, bo na miasto Rzym. Lecz o tem zdarzeniu i wogóle o dziejach lat ośmdziesiątych opowiemy później.
 Kwestja italska nie była jeszcze przez upadek powstania rozwiązana; widzieliśmy, że, jak dotychczas, obywatelstwem rzymskiem zostały nagrodzone tylko gminy, które Rzymowi dochowały wierności. Ale przyznanie tego obywatelstwa pozostałym gminom było już tylko kwestją czasu. Rzym nie okazał zawziętości; w ciągu zaledwie lat dziesięciu cała ltalja od Apenninów do mórz południowych otrzymała rzymskie, a Gallja cyspadańska — latyńskie obywatelstwo. Odtąd cały półwysep był już nietylko geograficznie, lecz i politycznie zjednoczony.
 Teraz był w Italji (nie licząc wyjątków) tylko potężny Rzym na czele municypjów i kolonij, które zostaly włączone do trzydziestu pięciu rzymskich tribus. Wszyscy mieszkańcy Italji zostali równouprawnieni i mieli prawo mieszkać w Rzymie, wybierać magistratów i występować jako kandydaci na urzędy. Rzym, jak już wspomnieliśmy, nie wywierał zemsty nad zwyciężonymi; kiedy znakomity poeta Owidjusz, Samnita z pochodzenia, wspominał o tych zdarzeniach w sto lat później, to bez żadnych skrupułów, nawet z pewną dumą pisał o strachu, jakiego napędzili Rzymowi jego sąsiedzi italscy. Wszyscy mieszkańcy Rzymu mogli otrzymywać przydziały zboża, które oczywiście znów zostały przywrócone po zwycięstwie. W jaki sposób skarb rzymski mógł ponosić tak wielkie ciężary — trudno dociec; bądź co bądź, było to zadanie niełatwe i wiodło niechybnie ku coraz cięższemu przesileniu finansowemu.
 Kwestje finansowe stanowiły część zagadnień, których drugą częścią były sprawy socjalno-polityczne. Przynęty w postaci przydziału zboża, tudzież innych korzyści, które można było osiągnąć przy okazji jakiegoś zwycięstwa, lub śmierci któregoś z magnatów, igrzysk w teatrze, amfiteatrze, cyrku lub z okazji sukcesu obywatela, który za-