Teraz Sulla odniósł już zwycięstwo zupełne. Władał Azją: jakiś czas jeszcze w niej pozostał, aby uporządkować sprawy; poczem, zostawiwszy w Azji legjony Fimbrji, sam ze swoją tak już wsławioną bojami armją wsiadł na okręt i skierował się do Italji, do miasta Brundusium.
Działo się to z początkiem roku przeznaczenia — 83-ego.
Czy Rzym mógł być zadowolony z rozwoju swej wojny z Mitrydatem? Niewątpliwie, nie mógł. Wykonawcy krwawego rozkazu efeskiego byli wprawdzie ukarani, ale główny winowajca był dalej królem Pontu. Znacznie mniejsza była wina Jugurty w Cyrcie, a jednak Rzym nie spoczął, póki Jugurta nie odpokutował w «zimnej łaźni» podziemia rzymskiego. Skądże więc teraz takie umiarkowanie? Przyczyną tego była rewolucja w Rzymie. Musimy wniknąć w tę rewolucję — i dlatego wrócimy do momentu zakończenia wojny sojuszniczej w r.
89-tym.
Przede wszystkiem jednak musimy czytelnikowi przypomnieć jeden szczegół, którego może nie pamięta.
Chodzi tutaj o ów przewrót wszechświatowy, jakiego oczekiwano w roku tysiąclecia upadku Troi t. j. w r. 183-cim. Przewrót ten nie nastąpił. Cóż to znaczyło? Czyżby Sybila się pomyliła? Niepodobieństwo! Przecie znaczna część rzymskich ceremonij religijnych opierała się na jej wyroczniach: kult Apollina, Demetry-Cerery, Wielkiej Macierzy i wielu innych bogów. Sybila była nieomylna, — nikt w to nie wątpił — a wyraźnie mówiła o dziesięciu wiekach po upadku Troi. Więc może niesłusznie uważano r. 1183-ci za rok jej zburzenia? Takie przypuszczenie zdawało się być bezpodstawne: kto jak kto, ale Eratostenes, który wymierzył wielkość ziemi, bezwarunkowo zasługiwał na zaufanie, to też jego chronologja była podstawą chronologji rzymskiej. Pozostawało więc przypuścić błędne obliczenie owych «dziesięciu
