Po tajemniczych odwiedzinach w obozie Pompeiusa, do których jeszcze powrócimy, przeprowadzają rokowania z Sertoriusem. O rokowaniach tych posiadamy dwie relacje — Plutarcha i Appiana — różniące się zasadniczo w przytoczeniu warunków, na których podstawie Mithradates zawarł układ z Sertoriusem. Punkt sporny stanowi kwestia nader doniosła, a mianowicie — czy Mithradatesowi odstąpione zostały terytoria rzymskie. Przyjęcie przeto pełnej wiarogodności i dosłownego brzmienia jednej z nich posiada zasadnicze znaczenie w dalszym rozważaniu naszego tematu.
Berve staje całkowicie na stanowisku słuszności i prawdziwości odrzucanej dotąd wersji Appiana: ὁ δὲ (Σερτώριος) τοὺς πρέσβεις ἐς τὴν ἑαυτοῦ σύγϰλητον παραγαγών τε ϰαὶ μεγαλοφρονησάμενος, ὅτι τὸ ϰλέος αὐτοῦ ϰαὶ ἐς τὸν Πόντον διίϰετο ϰαὶ Ῥωμαίους ἕξοι πολιορϰεῖν ἀπό τε δύσεως ϰαὶ ἐξ ἀνατολῆς, συνετίϑετο τῷ Μιϑραδάτῃ δώσειν Ἀσίαν τε ϰαὶ Βιϑυνίαν ϰαὶ Παφλαγονίαν ϰαὶ Καππαδοοϰίαν ϰαὶ Γαλατίαν, στρατηγόν τε αὐτῷ Μᾶρϰον Μάριον[1] ϰαὶ συμβούλους τοὺς Λευϰίους, Μάγιόν τε ϰαὶ Φάννιον ἔπεμψεν. Μεϑ᾽ ὧν ὁ Μιϑριδάτης ἐξέφαινε τὸν τρίτον ϰαὶ τελευταῖόν οἱ γενόμενον ἐς Ῥωμαίους πόλεμον...[2]. Berve przyznaje, iż tekst ten zdradza wyraźnie niechętne stanowisko autora relacji w stosunku do Sertoriusa. Z jakąż satysfakcją podnosi się tutaj chełpliwość wodza demokracji, który nie waha się jednak odstąpić Mithradatesowi nie tylko sfery wpływów, jaką dla Rzymu stanowiła np. Bithynia, lecz wręcz praedia populi Romani — jak prowincję Azję.
Równocześnie Plutarchos, opierający się w życiorysie Sertoriusa na relacji sallustiańskiej[3], a więc na autorze sympatyzującym z demokracją rzymską, wyraźnie stwierdza w rozdz. 23 (punkt 3), iż Sertorius stanowczo odrzucił podobne żądanie Mithradatesa. Miał on oświadczyć, że ziemi, którą Rzymianie posiadają τῷ δικαιοτάτῳ τρόπῳ, której bronili tak Fimbria jak Sulla (a więc przedstawiciele obu obozów), nie może on z kolei odstąpić, „należy bowiem, by wzmogła się potęga państwa (tzn. rzymskiego), gdy on odniesie zwycięstwo a nie powinien ocalić się w sposób hańbiący, na skutek klęski państwa“ (δεῖν γὰρ αὔξεσϑαι τὴν πόλιν ὑπ' αὐτοῦ ϰρα-
- ↑ ed. Mendelssohn — ȣάριον.
- ↑ Mithr. 68.
- ↑ Ob. Piotrowicz L., Plutarch a Appjan, Studja źródłowe do historii Rzymu w epoce rewolucji. Poznań 1921, s. 164 i nn.
