Strona:PL Zmigryder Sertorius a Pompeius na tle paktow z Mithradatesem.djvu/14

Ta strona została skorygowana.

zapominajmy jednak, że ostatecznym redaktorem słów Mithradatesa jest tu Plutarchos, choćby nawet źródłem jego był Sallustius; dla Plutarcha zaś Palatyn stanowił ośrodek, z którego wychodziły rozkazy władców rzymskich. Dowód, że ἐγϰώμιον opiera się na innych źródłach aniżeli całość biografii, może mieć za sobą racje nader proste, na które wskazał również Werner Schur[1]. Wykracza ono bowiem poza ramy opowieści sallustiańskiej, ale jak to również Schur słusznie podkreślił, Plutarchos mógł tutaj skorzystać z autora, pozostającego pod wpływem Sallustiusa i chronologicznie niezbyt odeń oddalonego. W tym wypadku nie można by mu odmawiać wiarygodności z tego tylko powodu, że odstąpił od relacji sallustiusowej zważywszy, że i drugie jego źródło na tejże relacji się opierało. Skoro więc filologiczna egzegeza tekstu nie pozwala na rozstrzygnięcie wątpliwości, należy uciec się do analizy całokształtu działań Sertoriusa; do tego się zresztą sprowadzają wszystkie prace badawcze nad tą postacią.
Atmosfera, w jakiej odbywały się pertraktacje z Mithradatesem, daje się zobrazować jedynie na tle sytuacji poprzedzającej opisywane wypadki, tj. na tle tego układu sił, jaki zaistniał po zawarciu pokoju w Dardanos.
Szczegółów dokładnie nie znamy[2]. Przypuszczenie Reinacha, oparte na tekście Plutarcha (Sulla 24), i Appiana (Mithrid. 56—58), iż przed układami w Dardanos obie strony były wyczerpane, zdają się odpowiadać prawdzie. Sulla zniszczył Ephesos i Delos. Blisko pół miliona ludzi zginęło; przez zawarcie pokoju rozerwane zostały więzy sprzymierzeńcze między Mithradatesem i miastami oraz państwami Azji Przedniej. Lecz Mithradates na własnym terenie tj. w państwie Pontu, pozostał nadal władcą suwerennym i klęska, jaką przez całą kampanię zadał potędze rzymskiej i sławie imienia

    Sertoriusa. Tę zasadniczą wiadomość otacza Plutarchos swoistą retoryką o barwach dla jego czasów aktualnych.

  1. Schur W., Sallust als Historiker. Stuttgart 1934, s. 231 nn. Por. recenzja K. Rozenberga w Przeglądzie Klasycznym III 1—4, 1937, s. 216—224.
  2. Reinach, s. 204—205 i nn., por. Gelzer, s. 190: „Das Verhältnis zwischen Mithradates und populus Romanus war ja seit 85 ungeklärt. Sulla war zunächstials Geächteter nicht in der Lage einen rechtsgültigen Vertrag zu schliessen“.