Strona:PL Zmigryder Sertorius a Pompeius na tle paktow z Mithradatesem.djvu/33

nie przeczytał, lecz kazał je spalić a Perpernę polecił uśmiercić, aby przez wypowiadanie nazwisk nie powstały nowe αποστάσεις ϰαί ταραχαί. Trudno jednak przypuścić, aby wódz i polityk w imię haseł ideowych zaniechania wojny domowej miał się zrzec możliwości skompromitowania swoich przeciwników. Powściągliwa dyskrecja w stosunku do korespondencji cudzej — to rzadka cnota zwłaszcza w warunkach rewolucyjnych i w stosunku do przeciwników politycznych. Przypuśćmy jednak, że korespondencja pochodziła od tych wybitnych przedstawicieli społeczeństwa rzymskiego, którzy będąc w opozycji do stojących u władzy sullańczyków próbowali ongiś nawiązania kontaktów z Sertoriusem a przekonawszy się o jego niechęci do spółek publikanów weszli potem w stosunki z Pompeiusem; wówczas zrozumiemy pośpiech z jakim Pompeius kazał zabić niezbyt dyskretnego Perpernę a listy spalić. Zresztą Perperna mógł niejedno jeszcze powiedzieć o samym Pompeiusie i niejedno postawić żądanie. W wypadku powyżej opisanym obóz Pompeiusa stworzył z czysto praktycznego posunięcia podstawę do całego εγϰωμιον najzupełniej niezasłużonego.
 Aby wyraźniej wystąpiła postać przyszłego kandydata equitów na konsula w r. 70, trzeba było tym energiczniej oczernić Sertoriusa. Oczywiście, jeśli zwycięzca Mithradatesa miał wystąpić w efektowniejszym kolorycie trzeba było, aby prowincję Azję odstąpił wrogowi narodu rzymskiego — Sertorius. Już sam fakt, iż Sertorius pertraktował z Mithradatesem, był dostatecznie trudny i przykry do usprawiedliwienia. Tłumaczyć go może jedynie chęć uratowania ojczyzny od zgubnego, jego zdaniem, regime’u sullańskiego a zarazem ochronienia prowincyj przed wyzyskiem equitów i namiestników prowincjonalnych — senatorów. Koncesje, jakie czynił Mithradatesowi Sertorius, a które, zdaniem moim, prawdziwie przytacza Plutarchos, wystarczały, aby postawić wobec znacznych trudności władzę rzymską w prowincji Azji przez fakt okrążenia jej terenami wpływów króla pontyjskiego. Ale to dla Sertoriusa mogło stanowić kwestię wtórną wobec przeświadczenia, iż Rzymowi przede wszystkim potrzebna jest uczciwość i sprawiedliwość rządów. Ta właśnie idea była najistotniejszą sprężyną twórczą w działalności Sertoriusa na płw. pirenejskim i ona to wpłynęła na sąd