Strona:PL Zola - Prawda. T. 2.djvu/358

Kościół usunięto od nauczania narodowego, przeszło półtora miliona dzieci, nauczanych corocznie przez zakony, otrzymywały czysto świeckie wykształcenie. Reforma szła z dołu ku górze, sławne kollegium w Valmarie również zostało dotknięte i osłabione wygnaniem Jezuitów i skazane na śmierć przez szerokie projekty odnowy w całem szkolnictwie. Zasada całkowitego wykształcenia dla wszystkich obywateli i bezpłatnej nauki wszelkich stopni, zyskiwała coraz więcej zwolenników. Dlaczego miały istnieć dwie Francye? — klasa niższa, pogrążona w ciemnocie i wyższa — wykształcona i uczona? Nie byłże to bezsens, błąd i niebezpieczeństwo w społeczeństwie demokratycznem, gdzie wszyscy są powołani do pomnażania siły i inteligencyi narodu? W blizkiej przyszłości wszystkie dzieci Francyi, złączone węzłem braterskim, zaczną od szkoły elementarnej, przejdą do szkoły średniej i do szkół wyższych, wedle wyboru, zdolności i zamiłowania każdego. Była to reforma niezbędna, wielkie dzieło chwały i zbawienia, którego konieczność wyraźnie wskazywał rosnący ruch socyalistyczny, upadek znużonego, zużytego i konającego mieszczaństwa i zwycięzkie wyniesienie się ludu, który drgał energią jutra. W łonie jego czerpać, a znajdą się tam, jak w olbrzymim zbiorniku nagromadzonej potęgi, ludzie rozumu, prawdy, sprawiedliwości, którzy w imię