Strona:PL Zola - Rzym.djvu/229

ne i wolne, tryumfujące od lat dziesiątka, biegły teraz ku własnej swej zgubie, ku ohydnemu bankructwu. Ten Rzym upragniony, ta marzona stolica, to miasto niezrównanej chwały, nie dotrzymał pokładanych w nim nadziei, nie stał się ożywczym duchem narodu, nowożytną stolicą Włoch odrodzonych. Był jeszcze martwy, jeszcze spowity w swym grobie przeszłości. Tymczasowo Rzym był tylko ciężarem dla budzącego się do życia narodu włoskiego.
 Orlando cierpiał także z powodu swojego syna. Rzucił się na Rzym jak na zdobycz sobie należną, nie pomnąc na przestrogi ojca, na jego błaganie. Luigi porzucił służbę w ministeryum finansów i spekulował, zakupując grunta, budując domy, wznosząc i odprzedając całe dzielnice. Orlando nie przestał kochać syna, lecz z niechęcią patrzał na jego spekulacyjne afery, chociaż Luigi wychodził z nich zawsze zwycięzko, gromadząc miliony tam, gdzie tylu traciło nietylko obliczone zyski, lecz osobiste swe majątki. Zrozpaczony, zniechęcony, Orlando przestał napominać syna, widząc całą tego bezuskuteczność, lecz uparł się i nie chciał korzystać z jego bogactwa. W pałacyku przy ulicy Dwudziestego września, Orlando zamieszkiwał skromny pokój na najwyższem piętrze, obsługiwał go dawny jego żołnierz, przytem liczył się ściśle, by mu wystarczył skromny, jaki miał od swego kapitału.