Strona:PL Zola - Rzym.djvu/307

trysły z ziemi. Wszak ten Palatyn to kolebka dawnej Romy, miasto zbudowane przez Romulusa, tu na tym szczycie po nad Tybrem, podczas gdy sąsiednie wzgórze, później Kapitol, był w posiadaniu sabinów. Pierwotny Rzym, zwarty wśród warownych, wysokich murów przeciętych tylko trzema bramami, był siedliskiem i stolicą siedmiu początkowych królów, rządzących przez dwa i pół wieki. Przez pięć następnych wieków rozwijały się dzieje Rzeczypospolitej, dzieje wspaniałe, niezrównane w swej sile. Wówczas Rzym zagarnął cały półwysep Italski, mający władać całym ówczesnym światem. Podczas tego długiego szeregu lat, wypełnionych krwawemi walkami zaborczemi i społecznemi, Rzym się rozszerzył i zaludnił wszystkie siedem pagórków. Palatyn pozostał sercem wielkiego miasta, czcigodnem gniazdem przeszłości, ukochanym przybytkiem pełnym świątyń, około których skupiały się domy zamożniejszych obywateli. Nad potęgą wielkiej rzymskiej stolicy, ukazuje się w chwale postać Cezara, będącego wcieleniem swej rasy, najsilniejszym jej wyrazem. Pogromca Galii, zwycięzca z pod Farsali, tryumfuje w imieniu całego rzymskiego narodu i jako dyktator a potem cesarz, staje się twórcą tego wszechwładnego państwa, mającego przez pięć wieków dyktować prawa zhołdowanemu światu. A gdy olbrzymie dzieło już zostało dokonane, mógł Rzym zakwitnąć pod panowaniem Augusta. Ustalona przez Cezara władza,