Strona:PWM Lutosławski Witold 3.jpg

przypadł wprawdzie na lata studiów, ale później kompozytor nie występował przez wiele lat; wyjątkowo 1952 poprowadził WOSPR w ramach koncertu rad., wykonując Symfonię Oksfordzką Haydna oraz własne Wariacje symfoniczne. Jego praca z zespołem wykonawców w l. 60-ych polegała m.in. na tym, aby nauczyć gry ad libitum. Muzycy przyzwyczajeni do wymogu jak najdokładniejszej realizacji zapisu nutowego i to w ściśle określonym rytmie i tempie napotykali na pewne trudności w wykonywaniu sekcji aleatorycznych. L. przywiązywał dużą wagę do prób z zespołem ork., gdyż osobiste przygotowanie dawało mu szansę uzyskania idealnego kształtu jego własnych dzieł, a ponadto częsty, „roboczy” kontakt z orkiestrą stwarzał możliwość dogłębnego jej poznania i mógł stać się impulsem dla nowych pomysłów brzmieniowych. Od 1963 kompozytor prowadził wykonania wyłącznie swoich utworów. Jako dyrygent odbył wiele podróży artyst.: m.in. wystąpił 1964 we Francji i 1965 w Czechosłowacji z Trois poèmes d'Henri Michaux, 1965 na festiwalu w Aldeburgh kierował prawyk. Paroles tissées, 1969 odbył tournée po Holandii, Norwegii i Austrii dyrygując własnymi utworami.
W l. 60-ych L. rozpoczął też działalność jako wykładowca. 1962 prowadził 8-tygodniowy kurs komp. w Berkshire Music Center w Tanglewood (Massachusetts). Podczas tego pobytu w Stanach Zjedn. odwiedził też in. ośrodki muz., m.in. Los Angeles, San Francisco, Minneapolis. Miał wówczas sposobność poznać wielu wybitnych muzyków, a wśród nich także kompozytorów, m.in. E. Varèse'a, M. Babbita, L. Hillera. 1963 i 1964 wykładał w Summer School of Music w Darlington (Anglia). 1963 radio BBC nadało wypowiedź L. pt. Czy to jest muzyka?, w której kompozytor przedstawił podstawowe problemy w muzyce XX w. dot. stosunku twórców do systemu dwunastodźwiękowego równomiernie temperowanego, mówił również o dążeniu do wzbogacenia barw brzmieniowych przez rozszerzenie instrumentarium. W tymże r. wygłosił w Zagrzebiu wykład o nurtach w polskiej muzyce współcz.; 1965 wykładał w Kungliga Svenska Musikaliska Akademien w Sztokholmie o technice kontrapunktu aleatorycznego; 1966 prowadził seminarium na uniw. w Austin (Teksas), a 1968 miał wykład w Londynie oraz prowadził 4-tygodniowy kurs komp. w Århus (Dania). L. nie związał się nigdy na stałe z żadną uczelnią muz.; jego wykłady o muzyce czy sztuce komponowania ograniczały się do pojedynczych wystąpień lub krótkich kursów, w czasie których przekazywał studentom swe doświadczenia kompozytorskie. W l. 70-ych i 80-ych jeszcze bardziej zawęził działalność w tym zakresie, sporadycznie przyjmował zaproszenia na wykłady poświęcone jego własnej twórczości. Coraz aktywniej udzielał się natomiast jako dyrygent prowadząc wyk. i prawyk. swoich dzieł. Dyrygował znakomitymi zespołami, m.in. Los Angeles Philharmonic Orch., San Francisco Symphony Orch., BBC Symphony Orch., London Sinfonietta, Orchestre de Paris i WOSPRiT.
Każdego roku występował w wielu ośrodkach muz. świata i tak np. 1973 dyrygował w Londynie, Aldeburghu, Witten, Amsterdamie, Hadze, Wiedniu, Düsseldorfie, Bukareszcie i Warszawie; 1978 odbył pierwsze podróże koncert. do ZSRR (Moskwa, Leningrad), a 1988 do Izraela. Uczestniczył też jako dyrygent w festiwalach poświęconych wyłącznie własnej twórczości, m.in. 1987 w Szwecji. Prezentowane na festiwalach kompozycje ukazywały L. jako twórcę stale rozwijającego swój język muz., i tak na festiwalu w Sztokholmie wykonano utwory, które odzwierciedlały przemiany stylu i techniki kompozytora; w programie znalazły się m.in. młodzieńcze Wariacje na temat Paganiniego i najnowszy wówczas Łańcuch III. Twórczość L. spotykała się od l. 60-ych z licznymi dowodami wielkiego uznania. Wyrazem autorytetu kompozytora, jakim cieszył się na arenie międzynarod., było przyznanie mu 1969 członkostwa w MTMW (SIMC), w którym był uprzednio członkiem zarządu (od 1959) i wiceprezesem (1960-65). Członkostwo honor. przyznały L. stowarzyszenia kompozytorów oraz liczne akademie; otrzymał wiele nagród oraz odznaczeń pol. i zagr.; pol., ang. i amer. uniwersytety przyznały mu tytuł dra h.c. (zob. wykaz). Od 1990 odbywa się Międzynarod. Konkurs Kompoz. im. W. L., organizowany przez FN w Warszawie.
L. wspierał swym autorytetem ważkie poczynania artyst. i społ. w Polsce. Pełnił ważne funkcje w ZKP: 1945-46 był sekretarzem i skarbnikiem, 1946-47 skarbnikiem, 1947-48 członkiem zarządu, 1975-79 wiceprezesem, 1979-85 członkiem zarządu, 1985-93 członkiem prezydium. 1959-60 i 1963-66 był przewodn. Komisji Kwalifikacyjnej ZKP. Był członkiem indywidualnym Międzynarod. Rady Muzycznej przy