jest z góry wykluczone. Dlatego zamierza się działalność towarzystw przemysłowych w ten sposób uzupełnić, że zakłada się obok nich — choć w ramach związku — związki zawodowe. Roku 1908 powstał jako pierwszy tego rodzaju „Związek samodzielnych stolarzy”, stawiając sobie jako cele: regulowanie płacy i cen surowców, zakładanie spółek surowcowych i magazynowych, popieranie wykształcenia zawodowego, pomoc wzajemną w razie strejku i t. d. Dotychczas pozostało jednak zdaje się przy dobrych chęciach. I tu, jak w towarzystwach przemysłowych, kilka światlejszych jednostek prze naprzód, ogół jednak pozostaje bierny.
Jak dawniej kupcy tak w ostatnim czasie odłączyli się od towarzystw przemysłowych fabrykanci polscy, zakładając „Związek fabrykantów na Rzeszę Niemiecką”. Dotychczas pozyskano kilkudziesięciu członków.
O rozwoju przemysłu w ostatnich dziesięcioleciach informują nas najlepiej publiczne liczenia ludności według zawodów, odbywające się w Rzeszy Niemieckiej co lat kilkanaście. Pierwsze dokładniejsze liczenie tego rodzaju pochodzi z roku 1882, ostatnie z roku 1907. Porównanie rezultatów obydwóch tych liczeń daje nam bardzo dokładny i szczegółowy obraz rozwoju przemysłu w ostatnich 25-latach.
Nie można dziś już twierdzić, by Księstwo i Prusy Królewskie były jeszcze dzielnicami wybitnie agrarnemi. Ostatnie liczenie według zawodów wykazało bowiem, iż bezpośrednio z rolnictwa żyje w Księstwie już tylko 54% ludności, w Prusach Królewskich nawet tylko 49%, niespełna więc połowa. Mniej więcej jedna trzecia ludności żyje już z przemysłu i handlu. Dokładną strukturę ludności według zawodów w roku 1907 podajemy w poniższem zestawieniu:
Strona:Paweł Spandowski - Przemysł w Księstwie i Prusach Królewskich.pdf/15
Ta strona została przepisana.
