Strona:Paweł Spandowski - Przemysł w Księstwie i Prusach Królewskich.pdf/19

 Przejdźmy wreszcie do poszczególnych gałęzi przemysłowych. Znaczenie pewnej gałęzi przemysłowej można oceniać z różnych stanowisk. Jako kryteryum uważać można ilość wyprodukowanych towarów albo też wysokość zysku, odrzucanego przez produkcyę. Nam się jednak kryterya te wydają mniej ważnemi, a najważniejszem pytanie: ile każda gałąź przemysłowa zdolna wyżywić ludzi? Wobec wypierania ludności polskiej zaboru pruskiego przez politykę antypolską z rolnictwa, najważniejszem zadaniem przemysłu jest u nas, dać możliwie jak największej liczbie ludności zatrudnienie w kraju, aby nie była zmuszona szukać chleba na obczyźnie. By módz osądzić, w jakiej mierze każda gałąź przemysłowa spełnia to naczelne swe zadanie, zrobiliśmy zestawienie zawarte w Tab. II. Cyfry odsetkowe wykazują dokładnie, jak wielka część ludności żyje z danej gałęzi przemysłowej, a uwzględnienie rezultatów także dla Monarchii Pruskiej jak i z roku 1882-go daje nam możność śledzenia rozmiarów i rozwoju każdego rodzaju przemysłu.
 W zestawieniu tem (cf. Tab. II). uwydatnia się przedewszystkiem dominujące stanowisko, które kilka gałęzi przemysłowych zajmuje wobec reszty. Siedm grup przemysłowych — przemysł budowlany, artykułów spożywczych, konfekcyjny, mineralny, drzewny, metalowy i maszyn — obejmuje w Księstwie 90% całego przemysłu, w Prusach Królewskich nawet 92%. W Monarchii Pruskiej obejmują grupy te tylko 70% całego przemysłu, inne pruskie prowincye bowiem posiadają jeszcze dwie ważne gałęzie przemysłowe, górnictwo i przemysł włóknisty — których ani Księstwo ani Prusy Królewskie nie mają wcale.
 Przypatrzmy się naprzód tym dwom rodzajom przemysłu. Kto zna warunki geologiczne Księstwa i Prus Królewskich, nie będzie się dziwił, że górnictwa tu niema wcale. Iż obie dzielnice w Tab. II. wogóle jeszcze jakieś cyfry wykazać mogą, zawdzięczamy tej