Strona:Paweł Spandowski - Z praktyki spółek wielkopolskich.pdf/10

więcej ważnych. Wybrać więc musimy tylko kwestye najważniejsze i znaczenia ogólnego, a pominąć wszelkie kwestye ściśle praktyczne, n. p. z zakresu książkowości, techniki kupieckiej i bankowej, kwestye ściśle prawnicze i t. p. Sprawy te mogą być bardzo ciekawe dla praktycznych spółkowców, ale u Szanownych Panów budziłyby mniej zainteresowania.
 Nim jednakże przejdę do omawiania poszczególnych tematów, muszę z konieczności poświęcić słów kilka rozwojowi spółek wielkopolskich. Stanie się to właściwie wbrew temu, co powiedziałem przedtem, że historya spółek nie należy do zakresu naszych rozważań. Ponieważ jednak nie mogę przypuścić, że wszystkim Panom rozwój spółek wielkopolskich w najważniejszych zarysach jest znany, dlatego spółki te, jako materyał naszych dociekań, niejako Szanownym Panom przedstawić muszę. Inaczej mogłoby się zdarzyć, że w toku mych wykładów opierałbym się nieraz na przesłankach Szanownym Panom nieznanych i wywołał przez to nieporozumienia. Dlatego nasamprzód przedstawię Szanownym Panom, — oczywiście w najgrubszych tylko zarysach, — historyę i stan obecny rozwoju spółek wielkopolskich.
 Pierwsza spółka polska pod zaborem pruskim wyłoniła się w r. 1861 z kasy wzajemnej pomocy Towarzystwa Przemysłowego w Poznaniu. Jest to dzisiejszy „Bank Przemysłowców”, największa spółka kredytowa nietylko w Polsce, ale — o ile mi wiadomo — największa na świecie. Kapitał obrotowy jej wynosi dziś 63 milionów marek. Za przykładem spółki poznańskiej powstały w Poznańskiem i Prusach Królewskich dalsze spółki. W roku 1871 łączy się szereg spółek w „Związek Spółek Zarobkowych i Gospodarczych”, który w roku 1892 otrzymuje od rządu pruskiego prawo wykonywania w spółkach ustawą przepisanych re-