Strona:Paweł Spandowski - Z praktyki spółek wielkopolskich.pdf/105

 Organizacya spółek rolniczych systemu Raiffeisena posiada od r. 1876 centralny bank „Landwirtschaftliche Zentral-Darlehnskasse”. I ten bank nie widział możności wyciągnięcia z interesu kredytowego i komisowego z spółkami dostatecznych zysków, dlatego przyłączył do interesu swego handel towarowy z spółkami rolniczo-handlowemi. Na tym handlu poniósł bank jednak bardzo znaczne straty. Trzeba było odpisać nietylko całe rezerwy, ale ponadto spółki-akcyonaryuszki dopłaciły jeszcze na sanacyą blisko półtora miliona marek.
 Druga organizacya spółek rolniczych w Rzeszy niemieckiej tak zw. „Reichsverband” założył sobie również bank centralny „Reichsgenossenschaftsbank”. Bank ten przed kilku laty popadł w konkurs.
 Tak więc doświadczenia niemieckich centralnych banków spółkowych są jak najgorsze. A przypominam, że i polski ruch współdzielczy posiada na tem polu już smutne doświadczenia w losach lwowskiego „Akcyjnego Banku Związkowego.” Tu także bank centralny szukał zyskowniejszych interesów poza interesem kredytowym i komisowym z spółkami i poniósł na tej drodze poważne straty.
 W Niemczech kwestyę kas centralnych dla spółek rozwiązano ostatecznie w ten sposób, że z kapitałem blisko 100 milionów marek stworzono państwową instytucyę „Preussische Zentralgenossenschaftskasse” w Berlinie. Tak zw. „Kasa Pruska” (Preussenkasse) służy prowincyonalnym kasom centralnym jako oparcie. — Podobne rozwiązanie kwestyi widzimy w Galicyi, gdzie „Krajowa Centralna Kasa dla spółek rolniczych” jest instytucyą krajową, a w ostatnim czasie także „Akcyjny Bank Związkowy” widział się zniewolonym, szukać oparcia o Galicyjski Bank Krajowy.