Strona:Paweł Spandowski - Z praktyki spółek wielkopolskich.pdf/11

wizyi. W roku 1886 zakłada się dla spółek centralę bankową „Bank Związku Spółek Zarobkowych”.
 Przez trzydzieści lat zakładano tylko spółki pożyczkowe, przeważnie pod nazwą „Bank Ludowy”. Dopiero w r. 1891 pod wpływem polityki osadniczej rządu pruskiego założono w Poznaniu pierwszą spółkę parcelacyjną. W tym samym roku powstały też w Poznaniu dwie spółki budowlane. Po kilku latach nastąpiło założenie dwóch dalszych spółek parcelacyjnych w Poznaniu, a po kilku dalszych latach założono pierwszą spółkę parcelacyjną na prowincyi. Ponieważ spółki te miały początkowo powodzenie, zakładano ich coraz więcej, ogółem blizko 30.
 Po czterdziestu latach pracy współdzielczej założono — po kilku nieudałych próbach — pierwszą rolniczą spółkę dla wspólnego zakupu i sprzedaży pod firmą „Rolnik”. Następnie w ciągu lat kilkunastu powstało blizko 70 dalszych spółek tego rodzaju.
 Wreszcie w ciągu ostatnich dwóch dziesięcioleci założono sporą ilość spółek najróżniejszych. Powstały spółki budowlane, spółki rzemieślnicze, drukarnie spółkowe, spółki wydawnicze, browary spółkowe i t. p., ale wszystkie te spółki pozostały bez większego znaczenia, — wielka część ich znowu upadła. Pewnemi rezultatami poszczycić się mogą jedynie spółkowe handle bławatne, których szereg powstał w Prusach Królewskich, i do których też jeszcze powrócimy. Dziś poza wyżej wymienionemi trzema najważniejszemi rodzajami spółek wielkopolskich, t. j. spółkami pożyczkowemi, spółkami parcelacyjnemi i spółkami rolniczo-handlowemi należy do Związku tylko dziesięć spółek innego rodzaju, mianowicie trzy spółki budowlane, trzy spółkowe handle bławatne, trzy spółki przemysłowe i jedna spółka drukarsko-wydawnicza.